حکم گفتن «بسم الله» در آغاز غذا و افزودن بر آن

صیغهٔ مشروع برای گفتن در آغاز غذا بسم الله است زیرا عائشه ـ رضی الله عنها ـ روایت کرده که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: هرگاه کسی از شما خواست غذایی بخورد پس بگوید: بسم الله، پس اگر در آغازش فراموش کرد بگوید: بسمِ الله في أولِه وآخِره به روایت ترمذی (۱۷۸۱) و شیخ آلبانی رحمه الله آن را صحیح می‌داند.

علما دربارهٔ گفتن بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز غذا اختلاف کرده‌اند و بیشترشان بر این نظر هستند که این اضافه اشکالی ندارد.

شیخ الاسلام ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ می‌گوید: اگر هنگام غذا بسم الله الرحمن الرحیم گوید خوب است زیرا این کامل‌تر است. (الفتاوی الکبری: ۵/ ۴۸۰).

در الموسوعة الفقهیة (۸/ ۹۲) آمده است: فقها بر این هستند که بسم الله گفتن در آغاز غذا از سنت‌ها است و صیغه‌اش این است: بسم الله و بسم الله الرحمن الرحیم….

امام نووی ـ رحمه الله ـ می‌گوید: از مهم‌ترین موارد این است که روش تسمیه را بداند… و بهتر آن است که بگوید: بسم الله الرحمن الرحیم، و اگر بگوید بسم الله کافی است و سنت حاصل شده است. (الأذکار: ۱/ ۲۳۱).

حافظ ابن حجر ـ رحمه الله ـ در ادامهٔ سخن ایشان می‌گوید: برای ادعای وی بر بهتر بودن [بسم الله الرحمن الرحیم] دلیل خاصی ندیدم. (فتح الباري).

شیخ آلبانی ـ رحمه الله ـ می‌گوید: «می‌گویم: هیچ چیز بهتر از سنت پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ نیست و بهترین رهنمون، رهنمون محمد ـ صلی الله علیه وسلم ـ است پس اگر در تسمیهٔ آغاز عذا چیزی جز بسم الله روایت نشده افزودن بر آن نیز جایز نیست چه رسد به آنکه افزون بر آن بهتر باشد زیرا گفتن چنین چیزی خلاف حدیثی است که به آن اشاره نمودیم که: بهترین رهنمون، رهنمون محمد صلی الله علیه وسلم است» (السلسلة الصحیحة: ۱/ ۳۴۳).

بر این اساس بهتر آن است که به گفتن بسم الله در آغاز غذا اکتفا شود و بر آن نیافزاید اما اگر افزود و بسم الله الرحمن الرحیم گفت، نزد اکثر علما کارش اشکالی ندارد.

والله اعلم