حکم خوردن پس از اذان صبح به سبب شک در صحت درستی وقت اذان

واجب در روزه این است که از طلوع فجر تا غروب خورشید از باطل کننده‌های روزه دست کشید، زیرا الله تعالی می‌فرماید:

وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ [بقره: ۱۸۷]

(و بخورید و بیاشامید تا رشتهٔ [سفید] صبح از رشتهٔ سیاه [شب] بر شما نمودار شود).

بنابراین مهم طلوع صبح است و هرکس از طلوع صبح اطمینان نیافته می‌تواند تا حصول اطمینان بخورد و بیاشامد.

همینطور اگر می‌داند که موذن پیش از وقت اذان می‌گوید و یا شک دارد که موذن سر وقت یا قبل از آن اذان گفته می‌تواند تا حصول اطمینان به خوردن ادامه دهد، اما بهتر است از روی احتیاط به مجرد شنیدن صدای اذان دست از خوردن بکشد.

از شیخ عبدالعزیز بن باز ـ رحمه الله ـ پرسیده شد: حکم شرعی روزهٔ کسی که صدای اذان صبح را می‌شنود و به خوردن و نوشیدن ادامه می‌دهد چیست؟

ایشان گفتند:

«واجب این است که در روزهٔ فریضه مانند رمضان یا روزهٔ نذر و کفاره، مومن پس از اطمینان از طلوع فجر دست از مفطرات از جمله خوردن و نوشیدن و دیگر موارد بکشد، زیرا الله عزوجل می‌فرماید:

وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ [بقره: ۱۸۷]

(و بخورید و بیاشامید تا رشتهٔ [سفید] صبح از رشتهٔ سیاه [شب] بر شما نمودار شود).

پس هرگاه صدای اذان را شنید و دانست که این موذن راس وقت صبح اذان می‌گوید امساک بر وی واجب می‌شود.

اما اگر موذن قبل از طلوع فجر اذان می‌گوید واجب نیست دست از خوردن و نوشیدن بکشد و اجازه دارد تا مشخص شدن طلوع فجر به خوردن و نوشیدن ادامه دهد.

اما اگر نمی‌داند موذن بر چه اساسی اذان می‌گوید، قبل از فجر یا پس از فجر، بهتر و به احتیاط نزدیک‌تر آن است که با شنیدن اذان دست از خوردن بکشد و اشکالی ندارد هنگام اذان چیزی بخورد یا بنوشد زیرا از طلوع فجر مطمئن نیست.

مشخص است که در شهرها به سبب نور و برق نمی‌تواند با چشمان خود از طلوع فجر اطمینان یابد اما بهتر است با اذان و تقویم‌هایی که وقت طلوع فجر را به ساعت و دقیقه تعیین کرده‌اند احتیاط پیشه کند زیرا پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرموده‌اند: آنچه تو را به شک می‌اندازد ترک کن و چیزی را بگیر که باعث شک تو نیست و این سخن پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ که: هرکه از شبهات دوری کند برای دین و آبروی خود پاکی خواسته است والله ولی التوفیق»

(فتاوی رمضان، جمع اشرف عبدالمقصود: ۲۰۱).

بنابراین، اگر مادر و برادر شما از کسی که به او اطمینان دارند و می‌گوید اذان زودتر از فجر صادق گفته می‌شود، تقلید کرده‌اند و بنا بر سخن او خورده‌اند اشکالی بر آنها نیست و روزه‌شان صحیح است.

اما بهتر است که در آینده همراه با اذان امساک کنند زیرا بر سر مسالهٔ اشتباه در تقویم حرف و سخن بسیار است به ویژه در تعیین درصد خطا، پس بهتر برای روزه آن است که امساک همراه با اذان باشد و برای نماز بهتر و به احتیاط نزدیک‌تر است که آن را بیست دقیقه یا بیشتر پس از اذان اقامه کرد.

والله اعلم