Vefât etmiş babasının ruhuna sadaka-i câriye olması için evin nafakasından harcama yapabilir mi?

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Babanızın adına arasıra sadaka
vermeniz veya vakıf demek olan sadaka-i câriye olarak tasadduk etmek
câizdir. Örneğin bir câmi yaptırmak veya su soğutucusu
(sebil) satın almak veya Kur’an-ı Kerim ya da faydalı ilim
kitapları bastırıp dağıtmak gibi kalıcı
eserler için malınızı harcayabilirsiniz. Bu eserler
kaldığı (insanlar bunlardan istifâde ettiği) sürece
sevabı babanıza ulaşır.

Nitekim Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konuda
şöyle buyurmuştur:

إِذاَ ماَتَ اْلإِنْساَنُ انْقَطَعَ عَنْهُ
عَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثَةٍ: إِلاَّ مِنْ صَدَقَةٍ جاَرِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ
يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صاَلِحٍ يَدْعوُ لَهُ. [ رواه مسلم ]

“İnsan
öldüğü zaman, amelinin sevabı kesilir. Ancak (hayrın devamlı
olması ve faydasının kesilmemesi sebebiyle) şu üç
şeyin sevabı kesilmez: Sadaka-i Câriye (müslümanların
yararlanması için bir şeyi Allah rızâsı için vakfetmek
gibi), faydalı ilim (insanlara Allah rızâsı için dînî
ilimleri öğretmek veya bunun için kitap yazmak gibi), kendisine
duâ eden hayırlı evlât (insan vefat ettikten sonra arkasında
kendisine rahmet ve mağfiretle duâ eden birisini
bıraktığı zaman, o evlâdın duâsı, yabancı
bir kimsenin duâsından daha çok kabûle şayandır).”[1]

Eğer kocanız size bir harçlık yolluyorsa
ve yolladığı bu harçlık size âit olup da onu
dilediğiniz gibi harcayabiliyorsanız, bu takdirde bu maldan tasadduk
edebilirsiniz. Çünkü bu mal, dînen sizin mülkünüz sayılır. Yok
eğer bu harçlık, sadece sizin için bir iâşe ve nafaka ise, ondan
arta kalan mal da kocanızın mülkü olarak kalıyor ve
kocanızın sadaka vermenize veya ondan almanıza açıkça izin
veriyorsa veyahut da onun ahlâkından ve durumundan bu harçlıktan
sadaka vermenize rızâ gösterdiğini biliyorsanız, size bir
günah yoktur. Bundan dolayı da inşaallah hem size, hem de
kocanıza ecir vardır.

Nitekim Âişe’den -Allah ondan râzı olsun-
rivâyet olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bu
konuda şöyle buyurmuştur:

إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا
غَيْرَ مُفْسِدَةٍ كَانَ لَهَا أَجْرُهَا، وَلَهُ مِثْلُهُ بِمَا اكْتَسَبَ،
وَلَهَا بِمَا أَنْفَقَتْ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْ
يَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا. [رواه البخاري ومسلم]

“Kadın, kocasının evinden israf
etmeden ve kocasına zarar vermeden infak ederse
(sadaka
verirse), ona infakın (sadakanın) sevâbı,
kocasına da kazanmasının sevâbı verilir(yaptığı infak sebebiyle
ecri kendinin; malı kazanması sebebiyle bir o kadarı da
kocasının olur). Hazinedâra da o kadar sevâp verilir. Onlardan
hiçbiri
diğerinin sevâbından bir şey eksiltmez (koca bu
sevâbı o şeyi kazandığı için, kadın da
hayırda harcadığı için hak etmiştir).”[2]

Eğer
kocanız size izin vermezse veya bu
harçlıktan sadaka verdiğiniz takdirde onun hâlinden bundan râzı
olmadığını biliyorsanız, onun izni olmadan onun
malından tasadduk etmeniz câiz değildir.

Nitekim Ebu Umâme el-Bâhilî’den -Allah ondan râzı
olsun- rivâyet olunduğuna göre, o şöyle demiştir:

لا تُنْفِقُ الْمَرْأَةُ شَيْئًا مِنْ بَيْتِهَا إِلا بِإِذْنِ
زَوْجِهَا. فَقِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ! وَلا الطَّعَامَ ؟ قَالَ: ذَاكَ
أَفْضَلُ أَمْوَالِنَا. [ رواه أبو داود صححه الألباني في صحيح أبي داود]

“Kadın, kocasının izni olmadan
evinden bir şey infak etmesin (sadaka vermesin).”

Bunun üzerine:

-Ey Allah’ın elçisi! Yiyecek de mi (infak etmesin)? diye soruldu.

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-:

-Yiyecek, mallarımızın en değerlisidir, buyurdu.”[3]

Yukarıdaki birinci hadis, âdet
üzere koca tarafından hoşgörüyle karşılanan basit bir
tasadduk etmeye (infaka) veya kadının, kocasının engel
olmayacağını bildiği tasadduk etmeye (infaka) yorumlanır.

İkinci hadis ise, kadının,
kocasının malından çok tasadduka veya kadının,
kocasının yasaklayacağını ve bundan
hoşlanmayacağını bildiği tasadduka (infaka)
yorumlanır.

Eğer kocanın,
karısının tasadduk etmesine izin verip-vermeyeceği
konusunda bir şüphe hâsıl olursa, kadının, kocasından
izin alması gerekir. Çünkü bu konuda aslolan; izni olmadan
başkasının malında tasarrufta bulunmamak ve onu
harcamamaktır.

İlmî Araştırmalar ve
Dâimî Fetvâ Komisyonu fetvâlarında şöyle gelmiştir[4]:

“Bu konuda aslolan şudur: Bir kadının, izni olmadan
kocasının malından tasadduk etme hakkı yoktur. Ancak âdet
üzeri basit olan bir miktarı tasadduk etmesi bunun
dışındadır. Örneğin komşuya iyilikte
bulunmak ve dilenciye sadaka vermek gibi basit bir sadakalar, kocanın
malına zarar vermez. Sevâbı ise, Nebi -sallallahu aleyhi ve
sellem-‘in şu hadisi gereği ikisinin arasında pay edilir:

إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَا
غَيْرَ مُفْسِدَةٍ كَانَ لَهَا أَجْرُهَا، وَلَهُ مِثْلُهُ بِمَا اكْتَسَبَ،
وَلَهَا بِمَا أَنْفَقَتْ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْ
يَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا. [رواه البخاري ومسلم]

“Kadın, kocasının evinden israf
etmeden ve kocasına zarar vermeden infak ederse
(sadaka
verirse), ona infakın (sadakanın) sevâbı,
kocasına da kazanmasının sevâbı verilir(yaptığı infak sebebiyle
ecri kendinin; malı kazanması sebebiyle bir o kadarı da
kocasının olur). Hazinedâra da o kadar sevâp verilir. Onlardan
hiçbiri
diğerinin sevâbından bir şey eksiltmez (koca bu
sevâbı o şeyi kazandığı için, kadın da
hayırda harcadığı için hak etmiştir).”[5]

Bu konuda (47705) nolu sorunun
cevabına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâ en iyi
bilendir.

[1] Müslim;
hadis no:1631

[2] Buhârî, hadis no: 1425.
Müslim, hadis no: 1024

[3] Ebu Davud, hadis no: 3565.
Elbânî, ‘Sahih-i Ebî Davud’da hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.

[4] İlmî Araştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komisyonu Fetvâları,
c: 10, s: 81

[5] Buhârî ve Müslim