Vefât etmiş babasının ruhuna sadaka-i câriye olması için evin nafakasından harcama yapabilir mi?

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Babanızın adına arasıra sadakavermeniz veya vakıf demek olan sadaka-i câriye olarak tasadduk etmekcâizdir. Örneğin bir câmi yaptırmak veya su soğutucusu(sebil) satın almak veya Kur’an-ı Kerim ya da faydalı ilimkitapları bastırıp dağıtmak gibi kalıcıeserler için malınızı harcayabilirsiniz. Bu eserlerkaldığı (insanlar bunlardan istifâde ettiği) sürecesevabı babanıza ulaşır.

Nitekim Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- bu konudaşöyle buyurmuştur:

إِذاَ ماَتَ اْلإِنْساَنُ انْقَطَعَ عَنْهُعَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثَةٍ: إِلاَّ مِنْ صَدَقَةٍ جاَرِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍيُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صاَلِحٍ يَدْعوُ لَهُ. [ رواه مسلم ]

“İnsanöldüğü zaman, amelinin sevabı kesilir. Ancak (hayrın devamlıolması ve faydasının kesilmemesi sebebiyle) şu üçşeyin sevabı kesilmez: Sadaka-i Câriye (müslümanlarınyararlanması için bir şeyi Allah rızâsı için vakfetmekgibi), faydalı ilim (insanlara Allah rızâsı için dînîilimleri öğretmek veya bunun için kitap yazmak gibi), kendisineduâ eden hayırlı evlât (insan vefat ettikten sonra arkasındakendisine rahmet ve mağfiretle duâ eden birisinibıraktığı zaman, o evlâdın duâsı, yabancıbir kimsenin duâsından daha çok kabûle şayandır).”[1]

Eğer kocanız size bir harçlık yolluyorsave yolladığı bu harçlık size âit olup da onudilediğiniz gibi harcayabiliyorsanız, bu takdirde bu maldan tasaddukedebilirsiniz. Çünkü bu mal, dînen sizin mülkünüz sayılır. Yokeğer bu harçlık, sadece sizin için bir iâşe ve nafaka ise, ondanarta kalan mal da kocanızın mülkü olarak kalıyor vekocanızın sadaka vermenize veya ondan almanıza açıkça izinveriyorsa veyahut da onun ahlâkından ve durumundan bu harçlıktansadaka vermenize rızâ gösterdiğini biliyorsanız, size birgünah yoktur. Bundan dolayı da inşaallah hem size, hem dekocanıza ecir vardır.

Nitekim Âişe’den -Allah ondan râzı olsun-rivâyet olunduğuna göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- bukonuda şöyle buyurmuştur:

إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَاغَيْرَ مُفْسِدَةٍ كَانَ لَهَا أَجْرُهَا، وَلَهُ مِثْلُهُ بِمَا اكْتَسَبَ،وَلَهَا بِمَا أَنْفَقَتْ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْيَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا. [رواه البخاري ومسلم]

“Kadın, kocasının evinden israfetmeden ve kocasına zarar vermeden infak ederse (sadakaverirse), ona infakın (sadakanın) sevâbı,kocasına da kazanmasının sevâbı verilir(yaptığı infak sebebiyleecri kendinin; malı kazanması sebebiyle bir o kadarı dakocasının olur). Hazinedâra da o kadar sevâp verilir. Onlardan hiçbiridiğerinin sevâbından bir şey eksiltmez (koca busevâbı o şeyi kazandığı için, kadın dahayırda harcadığı için hak etmiştir).”[2]

Eğerkocanız size izin vermezse veya buharçlıktan sadaka verdiğiniz takdirde onun hâlinden bundan râzıolmadığını biliyorsanız, onun izni olmadan onunmalından tasadduk etmeniz câiz değildir.

Nitekim Ebu Umâme el-Bâhilî’den -Allah ondan râzıolsun- rivâyet olunduğuna göre, o şöyle demiştir:

لا تُنْفِقُ الْمَرْأَةُ شَيْئًا مِنْ بَيْتِهَا إِلا بِإِذْنِزَوْجِهَا. فَقِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ! وَلا الطَّعَامَ ؟ قَالَ: ذَاكَأَفْضَلُ أَمْوَالِنَا. [ رواه أبو داود صححه الألباني في صحيح أبي داود]

“Kadın, kocasının izni olmadanevinden bir şey infak etmesin (sadaka vermesin).”

Bunun üzerine:

-Ey Allah’ın elçisi! Yiyecek de mi (infak etmesin)? diye soruldu.

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-:

-Yiyecek, mallarımızın en değerlisidir, buyurdu.”[3]

Yukarıdaki birinci hadis, âdetüzere koca tarafından hoşgörüyle karşılanan basit birtasadduk etmeye (infaka) veya kadının, kocasının engelolmayacağını bildiği tasadduk etmeye (infaka) yorumlanır.

İkinci hadis ise, kadının,kocasının malından çok tasadduka veya kadının,kocasının yasaklayacağını ve bundanhoşlanmayacağını bildiği tasadduka (infaka)yorumlanır.

Eğer kocanın,karısının tasadduk etmesine izin verip-vermeyeceğikonusunda bir şüphe hâsıl olursa, kadının, kocasındanizin alması gerekir. Çünkü bu konuda aslolan; izni olmadanbaşkasının malında tasarrufta bulunmamak ve onuharcamamaktır.

İlmî Araştırmalar veDâimî Fetvâ Komisyonu fetvâlarında şöyle gelmiştir[4]:

“Bu konuda aslolan şudur: Bir kadının, izni olmadankocasının malından tasadduk etme hakkı yoktur. Ancak âdetüzeri basit olan bir miktarı tasadduk etmesi bunundışındadır. Örneğin komşuya iyiliktebulunmak ve dilenciye sadaka vermek gibi basit bir sadakalar, kocanınmalına zarar vermez. Sevâbı ise, Nebi -sallallahu aleyhi vesellem-‘in şu hadisi gereği ikisinin arasında pay edilir:

إِذَا أَنْفَقَتِ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِ زَوْجِهَاغَيْرَ مُفْسِدَةٍ كَانَ لَهَا أَجْرُهَا، وَلَهُ مِثْلُهُ بِمَا اكْتَسَبَ،وَلَهَا بِمَا أَنْفَقَتْ، وَلِلْخَازِنِ مِثْلُ ذَلِكَ مِنْ غَيْرِ أَنْيَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْئًا. [رواه البخاري ومسلم]

“Kadın, kocasının evinden israfetmeden ve kocasına zarar vermeden infak ederse (sadakaverirse), ona infakın (sadakanın) sevâbı,kocasına da kazanmasının sevâbı verilir(yaptığı infak sebebiyleecri kendinin; malı kazanması sebebiyle bir o kadarı dakocasının olur). Hazinedâra da o kadar sevâp verilir. Onlardan hiçbiridiğerinin sevâbından bir şey eksiltmez (koca busevâbı o şeyi kazandığı için, kadın dahayırda harcadığı için hak etmiştir).”[5]

Bu konuda (47705) nolu sorununcevabına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâ en iyibilendir.

[1] Müslim;hadis no:1631

[2] Buhârî, hadis no: 1425.Müslim, hadis no: 1024

[3] Ebu Davud, hadis no: 3565.Elbânî, ‘Sahih-i Ebî Davud’da hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.

[4] İlmî Araştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komisyonu Fetvâları,c: 10, s: 81

[5] Buhârî ve Müslim