Kocası kendisini boşamış ise, bir kadın oğlunun Akika kurbanını kesebilir mi?

Hamd,
yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Akika
kurbanı, müstehap olan sünnettir. Dînen mükellef olanlara farz veya vâcip
değildir. Her kim, bu sünnete uyarak onu yerine getirirse, ecir ve
fazîlete nâil olur. Her kim de bu sünnete uymayıp onu yerine getirmezse, kusurlu
davranmış olur fakat günah kazanmayı hak
etmemiştir.İlim ehlinin büyük çoğunluğu bu görüşe
varmıştır.

Nitekim (162021),
(20018) ve (38197) nolu soruların
cevaplarında bu konunun açıklaması geçmişti.

İkincisi:

Aslolan; Akika
kurbanının, çocuğun babasının malından
olmasıdır, annesinin ve çocuğun kendisinin malından
değildir.Zirâ Akika kurbanının meşruluğu ile ilgili
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den gelen hadislerde emre ilk muhatap
olan kişi, babadır.

Fakat
bazı fakihler şöyle demişlerdir:

“Şu
hallerde babanın dışında bir kimsenin Akika
kurbanını kesmesi câizdir:

1.
Baba güç yetiremez ve Akika
kurbanını kesmekten imtina ederse,

2.
Bir kimse, Akika kurbanını
babanın yerine kendisi kesmek için çocuğun babasından izin ister
de baba da ona izin verirse.

Fakihler,
İbn-i Abbas’tan -Allah ondan ve babasından râzı olsun- sâbit
olan şu hadisi buna delil göstermişlerdir:

عَقَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الْحَسَنِ،
وَالْحُسَيْنِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا كَبْشَيْنِ كَبْشَيْنِ. [ رواه والنسائي وصححه
الألباني في صحيح النسائي ]

“Rasûlullah -sallallahu aleyhi
ve sellem-, Hasan ve
Hüseyin için (Akika
olarak) ikişer ikişer koç kesti.”
(Nesâî;
hadis no: 4219. Elbânî; “Sahih-i Nesâî”de “hadis sahihtir,”
demiştir.)

Yine fakihler şöyle demişlerdir:

“Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in torunu Hasan ve Hüseyin için Akika
kurbanlarını bizzat kendisinin kesmesi, babanın izni ve
rızâsı olması halinde, Akika kurbanını babanın
dışında bir akrabanın kesmesinin câiz olduğuna bir
delildir.

Hâfız İbn-i Hacer -Allah ona rahmet etsin-:

كُلُّ غُلامٍ
رَهِينَةٌ بِعَقِيقَتِهِ، تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ، وَيُـحْلَقُ،
وَيُسَمَّى. [ رواه أبو داود وصححه الألباني في صحيح أبي داود ]

“Yeni
doğan her çocuk, akikası karşılığında
rehindir (Akikası kesilmeden
ölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten men
edilir). Akikası doğumunun yedinci gününde kesilir, (aynı
günde) başı tıraş edilir ve kendisine isim
verilir.” (Dâvud; hadis no: 2838. Elbânî, “Sahih-i Ebî Davud”da
“hadis, sahihtir,” demiştir.)

Bu hadisin şerhinde şöyle demiştir:

تُذْبَحُ: “Kesilir” lafzı,
edilgen fiildir. Bu fiil, Akika kurbanını kesecek olan kimsenin tayin
edilmediğine delâlet eder. Şâfiîlere göre ise, çocuğun
nafakası kime âit ise, Akika kurbanını onun kesmesi gerekir.
Hanbelîlere göre ise, babanın ölümü veya kesmekten imtinâ
etmesinin dışında Akika kurbanını babanın kesmesi
gerekir.

Râfiî -Allah ona rahmet etsin- şöyle demiştir:

“Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-, Hasan ve
Hüseyin için Akika kurbanı kesti, hadisi, te’vil edilmiş gibidir.”

Nevevî -Allah ona
rahmet etsin- şöyle demiştir:

“Hasan
ve Hüseyin’in babası (Ali -Allah ondan râzı olsun-), doğduklarında
Akika kurbanını kesemeyecek durumda olması veya Akika
kurbanını kesmesi için Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘e
izin vermiş olması veya “akka” kelimesi,
“emretti” anlamında olması veyahut da bu fiil
(başkasının oğlu için Akika kurbanını kesmek), Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-‘in hususiyetlerinden olması, ihtimal
dâhilindedir. Nitekim Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- Kurban
bayramında ümmetinden kurban kesemeyenler için kurban kesmiş ve
bazı âlimler bunu, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in
hususiyetlerinden saymıştır.” (“Fethu’l-Bârî”,
9/595)

Kısaca
söylemek gerekirse, annenin çocuğu için Akika kurbanını
kesmesi gerekmez. Ancak babasının kesmek istememesi veya babanın
uzak bir yerde olması ya da çocuğun doğduğundan habersiz
olması sebebiyle kesememesi halinde annenin Akika kurbanını
kesmesi müstehaptır. Allah Teâlâ, bu davranışından
dolayı anneye ecir ve sevap yazacaktır.

Bu konuda (71161)
nolu sorunun cevabına bakabilirsiniz.

Üçüncüsü:

Yeni
doğan çocuğun kulağına ezân okunmasına gelince, bu
konuda Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den herhangi bir hadis sâbit
olmamıştır (gelmemiştir). Bazı fakihler, bunun
müstehap olduğunu söylemişlerdir.

Bu konunun
açıklaması, (136088) nolu sorunun cevabında
geçmişti.

İmam
Mâlik -Allah ona rahmet etsin- yeni doğan çocuğun kulağına ezân
okunmasının müstehap olmadığını
söylemiştir.

Şâfiî
mezhebi âlimleri ile diğer âlimlerin dedikleri gibi, yeni doğan
çocuğun kulağına ezân okunmasının meşrû
olduğunu söylersek, -Allah’ın izniyle, iki görüşten en
açık olanına göre, -namaz için okunan ezânda olduğu gibi-
ezân okuma işini erkeğin yapması gerektiğini şart
koşan ilim ehlinin görüşüne aykırı hareket ederek,
yeni doğan çocuğun kulağına annesi veya müslüman
kadınlardan birisinin ezân okuması câizdir.

Şâfiî
âlimlerden Şibr Emlesî şöyle demiştir:

“Yeni
doğan çocuğun kulağına kadın tarafından bile olsa
ezân okunması sünnettir. Çünkü bu ezân, erkeklerin görevi olan
(namaz için okunan) ezân değildir.Aksine bundan maksat; sadece bereket
ummak amacıyla Allah’ın adını anmaktır.”
(“Nihâyetu’l-Muhtac Hâşiyesi”, 8/149)

Şevberî’nin
“el-Hâşiye ale’l-Menhec” adlı eserinde yeni doğan
çocuğun kulaklarına ezân okunmasında okuyacak kimsenin erkek
olması şart değildir. Bazı âlimlerin anladıkları
gibi yeni doğan çocuğun kulağına ebe (doğum
yaptıran) tarafından ezân okunması ile sünnet yerini bulur.”
(Tablâvî’nin; “Tuhfetu’l-Muhtac Hâşiyesi”, 1/461)

Allah Teâlâ
en iyi bilendir.