Defnettikten sonra ölü için toplu halde duâ etmenin ve duâ ettiren kimseye (imama) ücret ödemenin hükmü

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Defnettikten sonra ölüiçin duâ etmek, dînimizce meşrûdur.Bunu ölenin oğlu da, başkabirisi de yapabilir.

NitekimOsman b. Affan’ın -Allah ondan râzı olsun- rivâyet ettiğihadiste o şöyle demiştir:

كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا فَرَغَمِنْ دَفْنِ الْمَيِّتِ وَقَفَ عَلَيْهِ فَقَالَ: اسْتَغْفِرُوالِأَخِيكُمْ، وَسَلُوا لَهُ بِالتَّثْبِيتِ، فَإِنَّهُ الْآنَ يُسْأَلُ. [ رواهأبو داود وصححه الألباني في أحكام الجنائز ]

“Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ölüyü defnettikten sonra kabrinin başında durur ve şöylederdi:

-Kardeşiniz için Allah’tan bağışlanma isteyin ve (kabirdeki sorgu sırasında cevap verirken) onun için sebatdileyin. Zirâ o, şu an sorguya çekilmektedir.” (Ebu Davud, hadisno: 3221. Elbânî, “Ahkâmu’l-Cenâiz”de (s: 198) hadisin sahiholduğunu belirtmiştir.)

Cenâzede hazır bulunanher müslümanın ölü için duâ etmesi müstehaptır.

İkincisi:

Sâlihakız evlâdın ölen babasına duâ etmesi, Ebu Hureyre’nin -Allah ondanrâzı olsun-, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-‘den rivâyetettiği şuhadise girer:

Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

إِذاَ ماَتَ اْلإِنْساَنُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُإِلاَّ مِنْ ثَلاَثَةٍ: إِلاَّ مِنْ صَدَقَةٍ جاَرِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُبِهِ، أَوْ وَلَدٍ صاَلِحٍ يَدْعوُ لَهُ. [ رواه مسلم ]

“İnsan öldüğüzaman, amelinin sevabı kesilir. Ancak (hayrın devamlıolması ve faydasının kesilmemesi sebebiyle) şu üçşeyin sevabı kesilmez: Sadaka-i Câriye (müslümanlarınyararlanması için bir şeyi Allah rızâsı için vakfetmekgibi), faydalı ilim (insanlara Allah rızâsı için dînîilimleri öğretmek veya bunun için kitap yazmak gibi), kendisineduâ eden hayırlı evlât (insan vefat ettikten sonra arkasındakendisine rahmet ve mağfiretle duâ eden birisinibıraktığı zaman, o evlâdın duâsı, yabancıbir kimsenin duâsından daha çok kabûle şayandır).” (Müslim, hadis no: 1631)

Çünkü”veled” kelimesi, Arap dilinde hem erkek, hem de kızçocuğunu kapsar.

Tıpkı Allah Teâlâ’nın şu emrinde olduğu gibi:

يُوصِيكُمُ اللهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ… [سورة النساء من الآية: 11 ]

“Allah,(biriniz öldüğüve erkek ve dişi evlâtlar bıraktığı zaman)size, çocuklarınız(ınalacağı miras) hakkında, erkeğe iki dişinin hissesi kadarınıemreder…”(Nisâ Sûresi: 11)

Üçüncüsü:

Ölüyü defnettiktensonra topluca duâ etmek, arasıra yapılıyorsa ve sürekli edâedilen bir sünnet hâline getirilmiyorsa veya cenâzede hazır bulunanlardanbirisi tesadüfen duâ ettiyse, diğer insanlar da onun duâsına âmîn demişlerse,bazı ilim ehli bu davranışı câiz görmüşlerdir.

Eğer her cenâzedefnettiklerinde veya ölüyü ziyâret ettiklerinde bunu biralışkanlık hâline getiriyorlarsa veya bunun için toplanmak üzerebelirli bir vakit ayırıyorlarsa veyahut da tek bir sesle duâediyorlarsa, işte bu davranış, bid’at olan amellerdendir.

Değerli âlimAbdulaziz b. Baz’a -Allahona rahmet etsin-:

“Bazıinsanların, ölüyü defnettikten sonra kabrin yanında durup onaduâ etmekte olduklarını görüyorum.

Bu davranışcâiz midir?

Ölüyü defnettiktensonra yapılan meşrû bir duâ var mıdır?

Tıpkı birkişinin duâ etmesi, diğerlerinin de onun duâsına âmîn demelerigibi kabrin yanında toplu halde mi duâ edilir, yoksa herkes kendisi mi duâetmelidir?

Bu konuda fetvâ verirmisiniz? AllahTeâlâ sizi en güzelşekilde mükâfatlandırsın.” Diye sorulmuş, bununüzerine o şöyle cevap vermiştir:

“Rasûlullah -sallallahu aleyhive sellem-‘den sâbit olan sünnet,defnettikten sonra ölü için duâ etmenin meşrû olduğuna delâletetmiştir.

Nitekimşu hadis buna delildir:

كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا فَرَغَمِنْ دَفْنِ الْمَيِّتِ وَقَفَ عَلَيْهِ فَقَالَ: اسْتَغْفِرُوالِأَخِيكُمْ، وَسَلُوا لَهُ بِالتَّثْبِيتِ، فَإِنَّهُ الْآنَ يُسْأَلُ.

“Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ölüyü defnettikten sonra kabrinin başında durur ve şöylederdi:

-Kardeşiniz için Allah’tan bağışlanma isteyin ve (kabirdeki sorgu sırasında cevap verirken) onun için sebatdileyin. Zirâ o, şu an sorguya çekilmektedir.”

Bir kişinin duâetmesi ve işitenlerin de onun duâsına âmîn demelerinde bir günahyoktur. Veya herkes kendisi ölü için duâ eder.

Başarı, Allah Teâlâ’dandır.” (“Fetâvâ İbn-iBaz”, c: 13, s: 204)

Yine değerli âlimAbdulaziz b. Baz’a -Allahona rahmet etsin-:

“Kabirlerinyanında toplu halde duâ edilmesinin hükmü nedir?” diye sorulmuş,bunun üzerine o şöyle cevap vermiştir:

“Bu konuda bir engelyoktur. Bir kişi duâ ederse ve işitenler de onun duâsına âmînderlerse, bunda bir sakınca yoktur. Hüküm, eğer bu davranışmaksatlı olarak yapılmamış ve içlerinden birisinin duâ etmesive işitenlerin de onun duâsına âmîn demeleri şeklinde olmuşsa,bunda bir sakınca yoktur.Bu gibi davranış, maksatsız olduğuiçin toplu halde yapılan duâ etmek sayılmaz.” (“Fetâvâİbn-i Baz”, c: 13, s: 340)

Dördüncüsü:

Ölü için duâ etmesikarşılığında imama ücret vermek, dînen meşrûdeğildir. Ayrıca kabrin yanında duâ etmek için uzun süre beklemekde sünnetten değildir. Ücretli insanın duâsında nehayır olabilir ki?!

Bu konuda (83829)nolu sorunun cevabına bakabilirsiniz.

Beşincisi:

Zekât ve sadakamallarından vermek sûretiyle fakir imamlara yardım edilmesi gerekir.Onları bid’atlara ve dînde çıkarılan yeniliklere teşviketmek câiz değildir.

Allah Teâlâ en iyi bilendir.