Ayakta su içmenin hükmü

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Ayakta su içmeyi yasakladığına dâir Nebi -sallallahu aleyhive sellem-‘den hadisler gelmiştir.

Nitekim Enes b. Malik’ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan buhadislerden birisinde Enes şöyle demiştir:

أَنَّالنَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ زَجَرَ عَنِ الشُّرْبِ قَائِمًا.[رواه مسلم]

“Nebi-sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta su içmeyi yasakladı.”[1]

Ebu Saîd el-Hudrî’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan hadisteise o şöyle demiştir:

أَنَّالنَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنِ الشُّرْبِ قَائِمًا.[رواه مسلم]

“Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta suiçmeyi men etti.”[2]

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta su içtiğine dâir başkabitakım hadisler de gelmiştir.

Bu hadislerden bazıları şunlardır:

İbn-i Abbas’tan -Allah ondan ve babasından râzı olsun-rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

سَقَيْتُرَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ زَمْزَمَ فَشَرِبَ وَهُوَقَائِمٌ. [رواه البخاري ومسلم]

“Rasûlullah -sallallahualeyhi ve sellem-‘ezemzemden verdim. Onu ayakta içti.”[3]

Ali b. EbîTâlib’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre oayakta içtikten sonra şöyle demiştir:

إِنَّ نَاسًايَكْرَهُ أَحَدُهُمْ أَنْ يَشْرَبَ وَهُوَ قَائِمٌ ، وَإِنِّي رَأَيْتُ النَّبِيَّصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَعَلَ كَمَا رَأَيْتُمُونِي فَعَلْتُ. [رواهالبخاري]

“Bazı insanlar ayakta içmeyi kerih görüyorlar.Oysa ben, Nebi -sallallahualeyhi ve sellem-’i şu benim yaptığımınaynısını yaparkengördüm.(Yani benimayakta içtiğimi gördüğünüz gibi, Nebi -sallallahualeyhi ve sellem-‘iayaktasu içerken gördüm).”[4]

Yine Ali b. Ebî Tâlib’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğunagöre o, ayakta içince insanlar bu durumu çirkin görürcesine ona bakmayabaşladılar. Bunun üzerine Ali onlara şöyle dedi:

مَاتَنْظُرُونَ؟ إِنْ أَشْرَبْ قَائِمًا فَقَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُعَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَشْرَبُ قَائِمًا ، وَإِنْ أَشْرَبْ قَاعِدًا فَقَدْ رَأَيْتُالنَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَشْرَبُ قَاعِدًا. [ قال أحمدشاكر في تحقيق المسند: إسناده صحيح]

“Niçinbakıyorsunuz? Eğer ayakta içiyorsam, Nebi-sallallahu aleyhi ve sellem-‘i ayaktaiçerken gördüğüm için içiyorum. Eğer oturarak içiyorsam,Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘i otururken içerken gördüğüm içiniçiyorum.”[5]

İbn-i Ömer’den -Allah ondan ve babasından râzı olsun-rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

كُنَّانَأْكُلُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَوَنَحْنُ نَمْشِي ، وَنَشْرَبُ وَنَحْنُ قِيَامٌ. [صححه الألباني في صحيحالترمذي]

“Biz, Rasûlullah -sallallahualeyhi ve sellem-‘inzamanında yürürken yerdik, ayakta iken de su içerdik.”[6]

Âlimler, bu hadislerin arasını bularak şu sonucavarmışlardır:

Hadislerde geçen nehiy, haram kabilinden değil de irşadkabilindendir. Yani bu konudaki hadisler, oturarak içmenin daha fazîletliolduğuna, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta içtiğine dâirgelen hadisler de, ayakta içmenin câiz olduğuna delâlet etmeye hamledilir/yorumlanır.

İmam Nevevî -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyledemiştir:

“Allah Teâlâ’ya hamdolsun bu hadislerde karmaşık veçelişkili bir durum veya zayıf olma durumu yoktur. Aksine hadislerin hepside sahihtir. Doğrusu bu hadislerdeki nehiy, kerahet-i tenzihehamledilir/yorumlanır.

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta içmesine dâir fiili, bunun câizolduğunu açıklamak içindir. Dolayısıyla bu konudakarmaşık bir durum veya çelişki yoktur. Zikrettiğimiz buhusus, bu sonuca varmaktadır.

Eğer: “Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta içtiğihalde, ayakta içmek nasıl mekruh oluyor?” denilecek olursa, onaşöyle cevap verilir:

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in fiili (ayakta içmesi) câizolduğunu, mehruh olmadığını beyan etmek için ise,hatta Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in bunu beyan etmesi kendisininüzerine farz iken, nasıl olur da mekruh olsun? Nitekim Nebi -sallallahualeyhi ve sellem-‘den sâbit olduğuna göre o, abdest alırkenabdest azalarını birer defa yıkamış ve devesininüzerinde Kâbe’yi tavaf etmiştir. Oysa abdest azalarını üçer defayıkamak ve Kâbe’yi yürüyerek tavaf etmek daha kâmildir. Bununörnekleri sayılamayacak kadar çoktur. Nebi -sallallahu aleyhi vesellem- bir şeyin câiz olduğuna bir veya birkaç defa dikkat çeker,fakat en fazîletli olanına devam ederdi. Aynı şekilde Nebi-sallallahu aleyhi ve sellem- çoğu zaman abdest azalarını üçer defayıkardı. Çoğu tavafını yürüyerek yapardı. Çoğuzaman oturarak içerdi. Bunun böyle olduğunda en az ilme sahip olankimsenin bile şüphe etmeyeceği kadar bu konu açıktır. AllahTeâlâ en iyi bilendir.”

İmam Hattâbî, İbn-i Battâl, Taberî ve başka âlimler,hadisler arasındaki cem’ etme (arasını bulma) konusundaaynı görüştedirler.

Hâfız İbn-i Hacer -Allah ona rahmet etsin- bu konudaşöyle demiştir:

“Bu, yolların en güzeli, en selâmetlisi ve itiraza en uzakolanıdır.”

İlmî Araştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komisyonu âlimleri bukonuda şöyle demişlerdir:

“Aslolan; insanın oturarak içmesidir. En fazîletli olanıbudur. Ayakta da içebilir. Nitekim Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-, her ikidurumdaki hükmün geniş olduğunu göstermek için ayakta içmiştir.”

[1]Müslim, hadis no: 2024

[2]Müslim, hadis no: 2025

[3]Buhârî,hadis no: 1637. Müslim, hadis no: 2027

[4]Buhârî,hadis no: 5615

[5]İmam Ahmed Müsnedi, hadis no: 797. AhmedŞakir, Müsned’in tahkikinde, hadisin isnadının sahiholduğunu belirtmiştir.

[6]Tirmizî, hadis no:1881. Elbânî, ‘Sahih-i Tirmizî’de hadisin sahiholduğunu belirtmiştir.