Ayakta su içmenin hükmü

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Ayakta su içmeyi yasakladığına dâir Nebi -sallallahu aleyhi
ve sellem-‘den hadisler gelmiştir.

Nitekim Enes b. Malik’ten -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan bu
hadislerden birisinde Enes şöyle demiştir:

أَنَّ
النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ زَجَرَ عَنِ الشُّرْبِ قَائِمًا.
[رواه مسلم]

“Nebi
-sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta su içmeyi yasakladı.”[1]

Ebu Saîd el-Hudrî’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan hadiste
ise o şöyle demiştir:

أَنَّ
النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَهَى عَنِ الشُّرْبِ قَائِمًا.
[رواه مسلم]

“Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta su
içmeyi men etti.”[2]

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta su içtiğine dâir başka
bitakım hadisler de gelmiştir.

Bu hadislerden bazıları şunlardır:

İbn-i Abbas’tan -Allah ondan ve babasından râzı olsun-
rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

سَقَيْتُ
رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ زَمْزَمَ فَشَرِبَ وَهُوَ
قَائِمٌ. [رواه البخاري ومسلم]

“Rasûlullah -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘e
zemzemden verdim. Onu ayakta içti.”[3]

Ali b. Ebî
Tâlib’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre o
ayakta içtikten sonra şöyle demiştir:

إِنَّ نَاسًا
يَكْرَهُ أَحَدُهُمْ أَنْ يَشْرَبَ وَهُوَ قَائِمٌ ، وَإِنِّي رَأَيْتُ النَّبِيَّ
صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَعَلَ كَمَا رَأَيْتُمُونِي فَعَلْتُ. [رواه
البخاري]

“Bazı insanlar ayakta içmeyi kerih görüyorlar.
Oysa ben, Nebi -sallallahu
aleyhi ve sellem-’i şu benim yaptığımın
aynısını yaparken
gördüm.(Yani benim
ayakta içtiğimi gördüğünüz gibi, Nebi -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘iayakta
su içerken gördüm).”[4]

Yine Ali b. Ebî Tâlib’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna
göre o, ayakta içince insanlar bu durumu çirkin görürcesine ona bakmaya
başladılar. Bunun üzerine Ali onlara şöyle dedi:

مَا
تَنْظُرُونَ؟ إِنْ أَشْرَبْ قَائِمًا فَقَدْ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَشْرَبُ قَائِمًا ، وَإِنْ أَشْرَبْ قَاعِدًا فَقَدْ رَأَيْتُ
النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَشْرَبُ قَاعِدًا. [ قال أحمد
شاكر في تحقيق المسند: إسناده صحيح]

“Niçin
bakıyorsunuz? Eğer ayakta içiyorsam,
Nebi
-sallallahu aleyhi ve sellem-‘i ayaktaiçerken gördüğüm için içiyorum. Eğer oturarak içiyorsam,
Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘i otururken içerken gördüğüm için
içiyorum.”[5]

İbn-i Ömer’den -Allah ondan ve babasından râzı olsun-
rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

كُنَّا
نَأْكُلُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
وَنَحْنُ نَمْشِي ، وَنَشْرَبُ وَنَحْنُ قِيَامٌ. [صححه الألباني في صحيح
الترمذي]

“Biz, Rasûlullah -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘in
zamanında yürürken yerdik, ayakta iken de su içerdik.”[6]

Âlimler, bu hadislerin arasını bularak şu sonuca
varmışlardır:

Hadislerde geçen nehiy, haram kabilinden değil de irşad
kabilindendir. Yani bu konudaki hadisler, oturarak içmenin daha fazîletli
olduğuna, Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta içtiğine dâir
gelen hadisler de, ayakta içmenin câiz olduğuna delâlet etmeye hamledilir/
yorumlanır.

İmam Nevevî -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle
demiştir:

“Allah Teâlâ’ya hamdolsun bu hadislerde karmaşık ve
çelişkili bir durum veya zayıf olma durumu yoktur. Aksine hadislerin hepsi
de sahihtir. Doğrusu bu hadislerdeki nehiy, kerahet-i tenzihe
hamledilir/yorumlanır.

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in ayakta içmesine dâir fiili, bunun câiz
olduğunu açıklamak içindir. Dolayısıyla bu konuda
karmaşık bir durum veya çelişki yoktur. Zikrettiğimiz bu
husus, bu sonuca varmaktadır.

Eğer: “Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- ayakta içtiği
halde, ayakta içmek nasıl mekruh oluyor?” denilecek olursa, ona
şöyle cevap verilir:

Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in fiili (ayakta içmesi) câiz
olduğunu, mehruh olmadığını beyan etmek için ise,
hatta Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in bunu beyan etmesi kendisinin
üzerine farz iken, nasıl olur da mekruh olsun? Nitekim Nebi -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘den sâbit olduğuna göre o, abdest alırken
abdest azalarını birer defa yıkamış ve devesinin
üzerinde Kâbe’yi tavaf etmiştir. Oysa abdest azalarını üçer defa
yıkamak ve Kâbe’yi yürüyerek tavaf etmek daha kâmildir. Bunun
örnekleri sayılamayacak kadar çoktur. Nebi -sallallahu aleyhi ve
sellem- bir şeyin câiz olduğuna bir veya birkaç defa dikkat çeker,
fakat en fazîletli olanına devam ederdi. Aynı şekilde Nebi
-sallallahu aleyhi ve sellem- çoğu zaman abdest azalarını üçer defa
yıkardı. Çoğu tavafını yürüyerek yapardı. Çoğu
zaman oturarak içerdi. Bunun böyle olduğunda en az ilme sahip olan
kimsenin bile şüphe etmeyeceği kadar bu konu açıktır. Allah
Teâlâ en iyi bilendir.”

İmam Hattâbî, İbn-i Battâl, Taberî ve başka âlimler,
hadisler arasındaki cem’ etme (arasını bulma) konusunda
aynı görüştedirler.

Hâfız İbn-i Hacer -Allah ona rahmet etsin- bu konuda
şöyle demiştir:

“Bu, yolların en güzeli, en selâmetlisi ve itiraza en uzak
olanıdır.”

İlmî Araştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komisyonu âlimleri bu
konuda şöyle demişlerdir:

“Aslolan; insanın oturarak içmesidir. En fazîletli olanı
budur. Ayakta da içebilir. Nitekim Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-, her iki
durumdaki hükmün geniş olduğunu göstermek için ayakta içmiştir.”

[1]
Müslim, hadis no: 2024

[2]
Müslim, hadis no: 2025

[3]
Buhârî,
hadis no: 1637. Müslim,

hadis no: 2027

[4]
Buhârî,
hadis no: 5615

[5]
İmam Ahmed Müsnedi, hadis no: 797. Ahmed
Şakir, Müsned’in tahkikinde, hadisin isnadının sahih
olduğunu belirtmiştir.

[6]
Tirmizî, hadis no:1881. Elbânî, ‘Sahih-i Tirmizî’de hadisin sahih
olduğunu belirtmiştir.