Gündüz namazının dört rekâtlı sünnetleri nasıl kılınmalıdır?

Cevap:

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Âlimlerin cumhuru, gece gündüz kılınan nâfile (sünnet)
namazların ikişer rekât olarak kılınmasının daha
fazîletli olduğu görüşüne varmışlardır. Hatta
İmam Ahmed gibi bazı âlimler, ikişer rekât
kılınmasının farz olduğu, bir selâm ile iki rekâttan
fazla kıldığı takdirde namazın sahih
olmayacağı görüşüne varmıştır.Sahih sünnette
delili vârid olmasından dolayı Vitir namazı bunun
dışındadır.

Âlimler, İbn-i Ömer’in -Allah ondan ve babasından râzı
olsun-, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den rivâyet ettiği şu
hadisi buna delil göstermişlerdir:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [
رواه الترمذي وأبو داود والنسائي وابن ماجه وصححه الألباني في تمام المنة ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişer
kılınır (yani iki
rekâttan sonra selâm verilir).” (Tirmizî; hadis no: 597.Ebu Davud;
hadis no:1295.Nesâî; hadis no:1666.İbn-i Mâce; hadis no: 1322. Elbânî,
“Temâmu’l-Minne”; s: 240’da hadisin sahih olduğunu
belirtmiştir.)

مَثْنَى مَثْنَى: Yani iki rekât iki rekât şeklinde kılınır.
Nitekim İbn-i Ömer -Allah ondan ve babasından râzı olsun-
böyle açıklamıştır.

Ukbe b. Hureys’ten rivâyet
olunduğuna göre o şöyle demiştir:

قُلْت لِابْنِ عُمَرَ: مَا مَعْنَى مَثْنَى مَثْنَى؟ قَالَ:
تُسَلِّمُ مِنْ كُلِّ رَكْعَتَيْنِ. [ رواه مسلم
]

“İbn-i Ömer’e -Allah ondan ve babasından
râzı olsun-:

– ‘Mesnâ Mesnâ’nın anlamı nedir? Diye sordum.

İbn-i Ömer -Allah
ondan ve babasından râzı olsun- dedi ki:

– Her iki rekâtte bir selâm
vermendir.” (Müslim)

Değerli âlim Muhammed b.
Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle
demiştir:

“Rasûlullah -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘in: مَثْنَى
مَثْنَى sözünün anlamı; yani ikişer ikişer
kılınır, demektir.Bu sebeple dört rekât birden
kılınmaz.Aksine ikişer ikişer kılınır.

Nitekim İbn-i
Ömer’in -Allah ondan ve babasından râzı olsun- rivâyet ettiği
hadiste o şöyle demiştir:

سَأَلَ رَجُلٌ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ: مَا تَرَى فِي صَلاةِ اللَّيْلِ؟ قَالَ:
مَثْنَى مَثْنَى، فَإِذَا خَشِيَ أَحَدُكُمُ الصُّبْحَ صَلَّى وَاحِدَةً،
فَأَوْتَرَتْ لَهُ مَا قَدْ صَلَّى.

“Bir
adam, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘e minberde iken şöyle
soru:

– Gece namazı hakkında ne dersiniz?

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- buyurdu
ki:

-Gece namazı ikişer ikişer
rekâttır. Biriniz sabah vaktinin girmesinden korkarsa, bir rekât
kılar ki bu kılmış olduğu rekâtleri vitir yapar.” (Buhârî; hadis no: 947. Müslim;
hadis no: 145)

Hadisin النَّهَارِ
(gündüz) lafzıyla rivâyetine
gelince,bunu sünen sahipleri rivâyet
etmişler, fakat âlimler, hadisin sahih olup-olmadığı
konusunda ihtilaf etmişlerdir.

Bu konuda doğru olan görüşe göre hadis, (gündüz
lafzıyla) sâbittir.Nitekim Buhârî bunun sahih olduğunu
belirtmiştir.

Buna göre gece ve gündüz kılınan nâfile namazların her
biri ikişer rekâttır ve her iki rekâtın sonunda selâm verilir.

“Dört” lafzıyla gelen ve selâm lafzı açıkça
zikredilmeyen her hadis-i şerife bu kâide uygulanır. Yani sana içinde
“dört” lafzı geçen ve “selâm” lafzı açıkça
zikredilmeyen bir hadis geldiği zaman, o hadis, her iki rekâtta selâm
verileceğine binâ edilir. Çünkü bu, kâidenin kendisidir.
Teferruatlar (cüz’iyyât) ise, kâideye binâ edilir.

Örneğin Âişe’ye -Allah ondan râzı olsun-, Peygamber
-sallallahu aleyhi ve sellem-‘in Ramazan’daki (gece namazı) hakkında
sorulduğunda o şöyle demiştir:

مَا كَانَ يَزِيدُ فِي رَمَضَانَ وَلا فِي غَيْرِهِ
عَلَى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً، يُصَلِّي أَرْبَعًا فَلا تَسَلْ عَنْ
حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي أَرْبَعًا فَلا تَسَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ
وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي ثَلاثًا. [ رواه البخاري ومسلم ]

“Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, ne Ramazan
gecelerinde, ne de başka gecelerde, (sabah
namazı hariç) on bir rekâttan fazla namaz kılmazdı. Önce
dört rekât namaz kılardı ki, o rekâtları ne kadar güzel ve
uzun kıldığından hiç sorma! Sonra dört rekât
kılardı ki, o rekâtları ne kadar güzel ve uzun
kıldığından hiç sorma! Sonra üç rekât kılardı.” (Buhârî ve Müslim)

Hadisin zâhirinden dört rekâtın bir selâmda kılındığı
anlaşılmaktadır.Fakat hadisin bu zâhiri, genel kâideye binâ
edilir ki o da şudur: Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘den sâbit
olduğu üzere gece namazı ikişer ikişer rekâttır.
Yukarıdaki hadiste geçen “dört” lafzı tek
başına, sonra “dört” lafzı yine tek
başına zikredilmiştir.Çünkü Rasûlullah -sallallahu aleyhi
ve sellem- dört rekât kıldıktan sonra biraz
dinlenmiştir.Bunun delili; hadiste geçen “sümme/sonra”
lafzıdır. Çünkü “sümme/sonra” lafzı, tertibe ve
süreye delâlet eder.” (“eş-Şerhu’l-Mumti'”; c: 4, s:
76-77)

İbn-i Hüzeyme, sahihinde (c: 2, s: 214) İbn-i Ömer’in
hadisini; “Nâfile namazın, gece ve gündüz namazlarının
hepsinin her iki rekâtının sonunda selâm verileceği
babı” diye bir bölümde zikretmiş, ardından
“Gündüz kılınan nâfile namazların iki değil de
dört rekât kılınacağını iddiâ edenin
görüşüne aykırı olan hadislerin zikri babı” diye
bir bölüm zikretmiş ve gündüz kılınan nâfile
namazların ikişer rekât olduğuna dâir birçok delil
nakletmiştir.

Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in:

رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا. [ رواه الترمذي وحسنه
الألباني في صحيح الجامع ]

“İkindi namazından
önce dört rekât (nâfile) namaz kılan
kimseye Allah rahmet etsin.”(Tirmizî; hadis no: 395. Tirmizî
hadis hakkında şöyle demiştir: “Bu hadis, garib hasen
hadistir. Elbânî “Sahihi’l-Câmi'”, hadis no: 3493’de hadisin sahih
olduğunu belirtmiştir.)

Hadisi, yukarıda belirtilen şekilde ikişer ikişer
kılınır.

İbn-i Hibbân -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle
demiştir:

“Rasûlullah -sallallahu aleyhi
ve sellem-:

رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً صَلَّى قَبْلَ الْعَصْرِ أَرْبَعًا

“İkindi namazından
önce dört rekât (nâfile) namaz kılan
kimseye Allah rahmet etsin.”

Sözüyle, “iki selâmda dört rekât namaz kılan”,
demek istemiştir. Çünkü Ya’lâ b. Atâ’dan, o Ali b. Abdullah
el-Ezdî’den, o da İbn-i Ömer’den -Allah ondan ve babasından râzı
olsun- rivâyet ettiği hadiste Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-
şöyle buyurmuştur:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [
رواه ابن حبان في صحيحه ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişer
kılınır (yani iki
rekâttan sonra selâm verilir).” (İbn-i Hibbân sahihinde (c: 6,
s: 206) rivâyet etmiştir.)

İbn-i Hibbân, Cuma
namazının farzından sonra dört rekâtlık sünnet için de
buna benzer bir sözü (c: 6, s: 231)’de söylemiştir.

Değerli âlim Abdulaziz b.
Baz -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Müslüman için meşrû
olan; gündüz ve gece kılınan nâfile namazları ikişer
ikişer kılmasıdır.Çünkü Peygamber -sallallahu aleyhi
ve sellem- bu konuda şöyle buyurmaktadır:

صَلاَةُ اللَّيْلِ مَثْنَى مَثْنَى. [ متفق عليه ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişer
kılınır (yani iki
rekâttan sonra selâm verilir).” (Buhârî ve Müslim)

Başka sahih bir rivâyette
şöyle buyurmaktadır:

صَلاَةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى. [
رواه أحمد وأهل السنن ]

“Gece ve gündüz namazları ikişer ikişer
kılınır (yani iki
rekâttan sonra selâm verilir).” (Ahmed ve Sünen sahipleri, hasen
bir senedle rivâyet etmişlerdir.)” (“Mecmû’u Fetâvâ İbn-i
Baz”; c: 11, s: 390)

Müekked sünnetler hakkında detaylı bilgi edinmek için (1048) nolu sorunun
cevabına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâ en iyi bilendir.