Babası Akika kurbanını kesmemişse, kendi Akika kurbanını kesebilir mi?

Hamd,yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Tercihedilen görüşe göre Akika kurbanı müekked sünnettir.Nitekim(20018) nolu sorunun cevabında bu konununaçıklaması geçmişti.

Akikakurbanına muhatap olan kişi, babadır. Anne veya çocuklardanAkika kurbanını kesmeleri istenmez.

Çocuğunergenlik çağına erişmesiyle Akika kurbanı düşmez(sâkıt olmaz). Eğer baba (maddi yönden) Akikakurbanını kesmeye gücü yetiyorsa, çocuklarıiçin kesmediği Akikakurbanlarını kesmesi müstehaptır.

Eğerbir baba, çocuğunun Akika kurbanını kesmemişse,çocuğun kendisinin Akika kurbanını kesmesi dînen meşrûmudur?

Bu meseledeâlimler arasında görüş ayrılığıbulunmaktadır. Göründüğü kadarıyla bunu yapmasımeşrû ve müstehap sayılır.

İbn-iKudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Birçocuk için hiç Akika kurbanı kesilmemiş, ergenlik çağınaeriştikten sonra mal kazanmaya başlamış olsa bile kendisineAkika kurbanı gerekmez.

İmamAhmed’e -Allah ona rahmet etsin- bu mesele sorulunca o şöyledemiştir:

– Akikakurbanı, babanın üzerinedir.Yani çocuk, kendisi için Akikakurbanı kesmez. Çünkü sünnet; başkasıhakkındadır (babasının üzerinedir).

Atâ veHasan Basrî bu konuda şöyle demişlerdir:

– Kendisiiçin Akika kurbanını kesebilir.Çünkü Akika kurbanı onunhakkında meşrûdur ve çocuk, Akikası sebebiyle rehindir. Busebeple kendisini bu rehinlikten kurtarması ona meşrûdur.

Bizegöre ise, Akika kurbanı, babası için meşrûdur.Yabancıbir kimse gibi, babadan başkası Akika kurbanını kesemez.Tıpkı Fıtır sadakasında olduğu gibi…”(“el-MuğnΔ; c: 9, s: 364)

Büyük âlimİbn-i Kayyim -Allah ona rahmet etsin- “Tuhfetu’l-Mevdûd fîAhkâmi’l-Mevlûd” adlı kitabında şöyle demiştir:

“OndokuzuncuBölüm: Anne ve babası, kendisinin Akika kurbanı kesmeyen kimse,ergenlik çağına erişince Akika kurbanını kesebilir mi?

el-Hallâldedi ki:

– Küçükkenkendisi için Akika kurbanı kesilmeyen kimsenin, büyükken kendi Akikakurbanını kesmesinin müstehap oluşu babı.

el-Hallâldaha sonra İsmail b. Saîdeş-Şalinci’nin bazı meselelerini zikretmiş veşöyle demiştir:

Ahmed’e:Babası, Akika kurbanını kesmediğini oğluna haber verenkimse hakkında soru sordum ve bu kimse kendisi için Akika kurbanıkesebilir mi? Dedim.

Ahmed banaşöyle cevap verdi:

-Akikakurbanı babanın üzerinedir.

el-Meymûnî’ninmeselelerinden birisi de şudur:

“EbuAbdullah’a (Ahmed’e) dedim ki:

– Birkimsenin Akika kurbanı kesilmemişse, büyümüş olduğu haldeAkika kurbanını kendisi kesebilir mi?

Ahmed,büyüğün Akika kurbanı hakkında bir şeyler rivâyetedildiği zikretti ve bunun zayıf olduğunu söyledi.

Ahmed’in,küçükken Akika kurbanı kesilmeyen kimsenin büyüdüğünde kendi Akikakurbanını kesmesinin güzel bir hareket gördüğünüişittim.

Ahmed -Allah ona rahmet etsin- şöyle demiştir:

“Bir kimse, kendi Akika kurbanını keserse, bunu çirkingörmem.”

el-Meymûnîdevamla şöyle der:

-Abdulmelik başka bir yerde bana şunu haber verdi:

“EbuAbdullah’a (Ahmed’e) dedim ki:

Büyüdüğü zaman kendi akika kurbanını kesebilir mi?

Ahmed bana dedi ki:

– Büyük kimse hakkında bir şey işitmedim.

Ben dedim ki:

-Ama babasının imkanı yoktu, oğlu daha sonra zenginolunca bunu (Akika kurbanını) bırakmak istemedi ve kendi Akikakurbanını kesmek istedi.

Ahmed dedi ki:

– Bilmiyorum ve büyük hakkında bir şey işitmedim.

Ardından Ahmed bana dedi ki:

– Kim, bunu yaparsa (kendi Akika kurbanını keserse), güzelyapmış olur.İnsanlardan kimisi de bunu vâcip görmektedir.

Değerli âlim Abdulaziz b. Abdullah b. Baz -Allah ona rahmet etsin-bu sözü naklettikten sonra şöyle demiştir:

“Birinci görüş,daha açıktır. O da şudur: Bir kimsenin kendi Akikakurbanını kesmesi müstehaptır.Çünkü Akika kurbanımüekked sünnettir.Kimin babası bu sünneti terk etmişse, gücüyettiği takdirde babasının yerine bu sünneti yerine getirmesimeşrûdur.Çünkü bu konudaki hadisler geneldir. Bu hadislerdenbazıları şunlardır:

Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

كُلُّ غُلَامٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِيقَتِهِ، تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ، وَيُـحْلَقُ،وَيُسَمَّى. [ رواه أحمد وأصحاب السنن ]

“Yenidoğan her çocuk, akikası karşılığındarehindir (Akikası kesilmedenölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten menedilir). Akikası doğumunun yedinci gününde kesilir, (aynıgünde) başı tıraş edilir ve kendisine isimverilir.” (Ahmed ve Sünen sahipleri, Semura b. Cundub’den sahih birisnadla rivâyet etmişlerdir.)

Yine bu hadislerden birisi de şudur:

Ümmü Kürz’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan hadiste o, Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-‘e Akika hakkında sormuş, bunun üzerineRasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

عَنِ الغُلَامِ شَاتَانِ، وَعَنِ الأُنْثَى وَاحِدَةٌ، وَلا يَضُرُّكُمْذُكْرَانًا كُنَّ أَمْ إِنَاثًا. [ رواه الترمذي وقال: هذا حديثحسن صحيح ]

“Doğan erkek çocuğu için iki koyun, kızçocuğu için ise bir koyun kesilir.Koyunların erkek veya dişiolması size bir zararı yoktur (farketmez).” (Tirmizî;hadis no: 1516.Tirmizî; “hadis, hasen sahihtir,” demiştir.Nesâî; hadis no: 4217)

Tirmizîbu hadise benzer Âişe’den -Allahondan râzı olsun- rivâyet olunan şu hadisi rivâyet etmiştir.

Âişe’den -Allahondan râzı olsun-, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘işöyle derken işittim, demiştir:

عَنِ الْغُلَامِ شَاتَانِ مُكَافِئَتَانِ، وَعَنِ الْجَارِيَةِ شَاةٌ. [ رواه الترمذي وقال: حسن صحيحوابن ماجه وصححه الألباني في صحيح الترمذي ]

“Doğan erkekçocuğu için birbirine denk iki koyun, kız çocuğu için ise birkoyun kesilir.” (Tirmizî;hadis no: 1513.Tirmizî; “hadis, hasen sahihtir,” demiştir. İbn-iMâce; hadis no: 3163. Elbânî; “Sahih-i Tirmizî”; hadis no: 1221)

Bu hadis,sadece babaya yönelik değildir. Dolayısıyla evlat, anne ve yakınakrabalarından başka kimselere de yöneliktir.” (Abdulazizb. Baz; “Mecmû’u Fetâvâ”; c: 26, s: 266)

Bunagöre soru soran bacımıza deriz ki:

-Kendinizinveya -babaları Akika kurbanlarını kesmemişse-çocuklarınızın Akika kurbanlarını kesebilirsiniz.

İkincisi:

Kurbanbayramında kesilen kurban müekked sünnettir.Hem erkek, hem de kadın içinmeşrûdur. Bir erkek bu kurbanı kestiği zaman hem kendisi, hem deâilesinin yerine geçer. Aynı şekilde bir kadın, bu kurbanıkestiğinde hem kendisi, hem de âilesinin yerine geçer.

Bukadın, kurbanları kocası ister kesmiş olsun veyaolmasın, kendi kurbanlarını kesebilir. Bu kadın Kurbanbayramında kurbanını keserse, bu kurban, Akikakurbanının yerine de geçer.

Büyük âlimİbn-i Kayyim -Allah ona rahmet etsin- yine şöyle demiştir:

“OnsekizinciBölüm: Akika kurbanı ile Kurban bayramında kesilen kurbanınbiraraya gelmesi halindeki hüküm

el-Hallâl dedi ki:

– Kurbanbayramında kesilen kurbanın, (aynı güne denk geldiği zaman)Akika kurbanının yerine geçeceği babı:

Abdulmelikel-Meymûnî bize haber verdiğine göre o Ebu Abdullah’a şöyledemiştir:

– Birkimse, (aynı güne denk geldiği için) çocuğun Akikakurbanının yerine Kurban bayramında kesilen kurbanı kesmesicâiz midir?

Ahmeddedi ki:

-Bilmiyorum. Sonra dedi ki:

– Birdenfazla kimse böyle diyor.

Ben dedimki:

– Bukimseler tâbiînden midir?

Ahmed:

– Evet,dedi.

Abdulmelikbaşka bir yerde bana şunu haber verdi:

Ahmedşunu zikretti:

– Tabîindenbazıları şöyle dediler:

– EğerKurban bayramında kurbanını keserse, bu kurban, Akikakurbanının yerine de geçer.

İsmetb. İsam bize haber verdiğine göre, Hanbel, Ebu Abdullah’ınşöyle dediğini nakletmiştir:

-Kurbanbayramında kesilen kurbanın (aynı güne denk gelirse), Akikakurbanını kesmemiş olanın, Allah Teâlâ’dan Akikakurbanının da yerine geçmesini ümit ederim.

İsmetb. İsam başka bir yerde bize şöyle haber verdiğinegöre, Hanbel, Ebu Abdullah’ın şöyle dediğininakletmiştir:

-Eğer Kurban bayramında kurbanını keserse, bu, onun içinAkika kurbanının da yerine geçer.Devamla dedi ki:

– EbuAbdullah’ı bir kurbanlık satın aldıktan sonra onu, hemkendisi, hem de âilesi için kurban olarak keserken gördüm. Osıralarda oğlu Abdullah henüz küçük çocuktu. Ahmed, bununla hem Akikakurbanını, hem de Kurban baramında kesilen kurban niyetinesatın almıştı. Kurbanı kestikten sonra etini taksimetti ve ondan da yedi.” (“Tuhfetu’l-Mevdûdfî Ahkâmi’l-Mevlûd”)

Bu konuda (38197)ve (20018) nolu soruların cevaplarına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâen iyi bilendir.