Babası Akika kurbanını kesmemişse, kendi Akika kurbanını kesebilir mi?

Hamd,
yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Tercih
edilen görüşe göre Akika kurbanı müekked sünnettir.Nitekim
(20018) nolu sorunun cevabında bu konunun
açıklaması geçmişti.

Akika
kurbanına muhatap olan kişi, babadır. Anne veya çocuklardan
Akika kurbanını kesmeleri istenmez.

Çocuğun
ergenlik çağına erişmesiyle Akika kurbanı düşmez
(sâkıt olmaz). Eğer baba (maddi yönden) Akika
kurbanını kesmeye gücü yetiyorsa, çocuklarıiçin kesmediği Akika
kurbanlarını kesmesi müstehaptır.

Eğer
bir baba, çocuğunun Akika kurbanını kesmemişse,
çocuğun kendisinin Akika kurbanını kesmesi dînen meşrû
mudur?

Bu meselede
âlimler arasında görüş ayrılığı
bulunmaktadır. Göründüğü kadarıyla bunu yapması
meşrû ve müstehap sayılır.

İbn-i
Kudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Bir
çocuk için hiç Akika kurbanı kesilmemiş, ergenlik çağına
eriştikten sonra mal kazanmaya başlamış olsa bile kendisine
Akika kurbanı gerekmez.

İmam
Ahmed’e -Allah ona rahmet etsin- bu mesele sorulunca o şöyle
demiştir:

– Akika
kurbanı, babanın üzerinedir.Yani çocuk, kendisi için Akika
kurbanı kesmez. Çünkü sünnet; başkası
hakkındadır (babasının üzerinedir).

Atâ ve
Hasan Basrî bu konuda şöyle demişlerdir:

– Kendisi
için Akika kurbanını kesebilir.Çünkü Akika kurbanı onun
hakkında meşrûdur ve çocuk, Akikası sebebiyle rehindir. Bu
sebeple kendisini bu rehinlikten kurtarması ona meşrûdur.

Bize
göre ise, Akika kurbanı, babası için meşrûdur.Yabancı
bir kimse gibi, babadan başkası Akika kurbanını kesemez.
Tıpkı Fıtır sadakasında olduğu gibi…”
(“el-MuğnΔ; c: 9, s: 364)

Büyük âlim
İbn-i Kayyim -Allah ona rahmet etsin- “Tuhfetu’l-Mevdûd fî
Ahkâmi’l-Mevlûd” adlı kitabında şöyle demiştir:

“Ondokuzuncu
Bölüm: Anne ve babası, kendisinin Akika kurbanı kesmeyen kimse,
ergenlik çağına erişince Akika kurbanını kesebilir mi?

el-Hallâl
dedi ki:

– Küçükken
kendisi için Akika kurbanı kesilmeyen kimsenin, büyükken kendi Akika
kurbanını kesmesinin müstehap oluşu babı.

el-Hallâldaha sonra İsmail b. Saîd
eş-Şalinci’nin bazı meselelerini zikretmiş ve
şöyle demiştir:

Ahmed’e:
Babası, Akika kurbanını kesmediğini oğluna haber veren
kimse hakkında soru sordum ve bu kimse kendisi için Akika kurbanı
kesebilir mi? Dedim.

Ahmed bana
şöyle cevap verdi:

-Akika
kurbanı babanın üzerinedir.

el-Meymûnî’nin
meselelerinden birisi de şudur:

“Ebu
Abdullah’a (Ahmed’e) dedim ki:

– Bir
kimsenin Akika kurbanı kesilmemişse, büyümüş olduğu halde
Akika kurbanını kendisi kesebilir mi?

Ahmed,
büyüğün Akika kurbanı hakkında bir şeyler rivâyet
edildiği zikretti ve bunun zayıf olduğunu söyledi.

Ahmed’in,
küçükken Akika kurbanı kesilmeyen kimsenin büyüdüğünde kendi Akika
kurbanını kesmesinin güzel bir hareket gördüğünü
işittim.

Ahmed -Allah ona rahmet etsin- şöyle demiştir:

“Bir kimse, kendi Akika kurbanını keserse, bunu çirkin
görmem.”

el-Meymûnî
devamla şöyle der:

–
Abdulmelik başka bir yerde bana şunu haber verdi:

“Ebu
Abdullah’a (Ahmed’e) dedim ki:

Büyüdüğü zaman kendi akika kurbanını kesebilir mi?

Ahmed bana dedi ki:

– Büyük kimse hakkında bir şey işitmedim.

Ben dedim ki:

-Ama babasının imkanı yoktu, oğlu daha sonra zengin
olunca bunu (Akika kurbanını) bırakmak istemedi ve kendi Akika
kurbanını kesmek istedi.

Ahmed dedi ki:

– Bilmiyorum ve büyük hakkında bir şey işitmedim.

Ardından Ahmed bana dedi ki:

– Kim, bunu yaparsa (kendi Akika kurbanını keserse), güzel
yapmış olur.İnsanlardan kimisi de bunu vâcip görmektedir.

Değerli âlim Abdulaziz b. Abdullah b. Baz -Allah ona rahmet etsin-
bu sözü naklettikten sonra şöyle demiştir:

“Birinci görüş,
daha açıktır. O da şudur: Bir kimsenin kendi Akika
kurbanını kesmesi müstehaptır.Çünkü Akika kurbanı
müekked sünnettir.Kimin babası bu sünneti terk etmişse, gücü
yettiği takdirde babasının yerine bu sünneti yerine getirmesi
meşrûdur.Çünkü bu konudaki hadisler geneldir. Bu hadislerden
bazıları şunlardır:

Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

كُلُّ غُلَامٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِيقَتِهِ، تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ، وَيُـحْلَقُ،
وَيُسَمَّى.
[ رواه أحمد وأصحاب السنن ]

“Yeni
doğan her çocuk, akikası karşılığında
rehindir (Akikası kesilmeden
ölürse, kıyâmet günü anne ve babasına şefaat etmekten men
edilir). Akikası doğumunun yedinci gününde kesilir, (aynı
günde) başı tıraş edilir ve kendisine isim
verilir.” (Ahmed ve Sünen sahipleri, Semura b. Cundub’den sahih bir
isnadla rivâyet etmişlerdir.)

Yine bu hadislerden birisi de şudur:

Ümmü Kürz’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunan hadiste o, Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-‘e Akika hakkında sormuş, bunun üzerine
Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

عَنِ الغُلَامِ شَاتَانِ، وَعَنِ الأُنْثَى وَاحِدَةٌ، وَلا يَضُرُّكُمْ
ذُكْرَانًا كُنَّ أَمْ إِنَاثًا. [ رواه الترمذي وقال: هذا حديث
حسن صحيح
]

“Doğan erkek çocuğu için iki koyun, kız
çocuğu için ise bir koyun kesilir.Koyunların erkek veya dişi
olması size bir zararı yoktur
(fark
etmez).” (Tirmizî;
hadis no: 1516.Tirmizî; “hadis, hasen sahihtir,” demiştir.
Nesâî; hadis no: 4217)

Tirmizî
bu hadise benzer Âişe’den -Allah
ondan râzı olsun- rivâyet olunan şu hadisi rivâyet etmiştir.

Âişe’den -Allah
ondan râzı olsun-, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘i
şöyle derken işittim, demiştir:

عَنِ الْغُلَامِ شَاتَانِ مُكَافِئَتَانِ، وَعَنِ الْجَارِيَةِ شَاةٌ. [ رواه الترمذي وقال: حسن صحيح
وابن ماجه وصححه الألباني في صحيح الترمذي ]

“Doğan erkek
çocuğu için birbirine denk iki koyun, kız çocuğu için ise bir
koyun kesilir.” (Tirmizî;
hadis no: 1513.Tirmizî; “hadis, hasen sahihtir,” demiştir. İbn-i
Mâce; hadis no: 3163. Elbânî; “Sahih-i Tirmizî”; hadis no: 1221)

Bu hadis,
sadece babaya yönelik değildir. Dolayısıyla evlat, anne ve yakın
akrabalarından başka kimselere de yöneliktir.” (Abdulaziz
b. Baz; “Mecmû’u Fetâvâ”; c: 26, s: 266)

Buna
göre soru soran bacımıza deriz ki:

-Kendinizin
veya -babaları Akika kurbanlarını kesmemişse-
çocuklarınızın Akika kurbanlarını kesebilirsiniz.

İkincisi:

Kurban
bayramında kesilen kurban müekked sünnettir.Hem erkek, hem de kadın için
meşrûdur. Bir erkek bu kurbanı kestiği zaman hem kendisi, hem de
âilesinin yerine geçer. Aynı şekilde bir kadın, bu kurbanı
kestiğinde hem kendisi, hem de âilesinin yerine geçer.

Bu
kadın, kurbanları kocası ister kesmiş olsun veya
olmasın, kendi kurbanlarını kesebilir. Bu kadın Kurban
bayramında kurbanını keserse, bu kurban, Akika
kurbanının yerine de geçer.

Büyük âlim
İbn-i Kayyim -Allah ona rahmet etsin- yine şöyle demiştir:

“Onsekizinci
Bölüm: Akika kurbanı ile Kurban bayramında kesilen kurbanın
biraraya gelmesi halindeki hüküm

el-Hallâl dedi ki:

– Kurban
bayramında kesilen kurbanın, (aynı güne denk geldiği zaman)
Akika kurbanının yerine geçeceği babı:

Abdulmelik
el-Meymûnî bize haber verdiğine göre o Ebu Abdullah’a şöyle
demiştir:

– Bir
kimse, (aynı güne denk geldiği için) çocuğun Akika
kurbanının yerine Kurban bayramında kesilen kurbanı kesmesi
câiz midir?

Ahmed
dedi ki:

–
Bilmiyorum. Sonra dedi ki:

– Birden
fazla kimse böyle diyor.

Ben dedim
ki:

– Bu
kimseler tâbiînden midir?

Ahmed:

– Evet,
dedi.

Abdulmelik
başka bir yerde bana şunu haber verdi:

Ahmed
şunu zikretti:

– Tabîinden
bazıları şöyle dediler:

– Eğer
Kurban bayramında kurbanını keserse, bu kurban, Akika
kurbanının yerine de geçer.

İsmet
b. İsam bize haber verdiğine göre, Hanbel, Ebu Abdullah’ın
şöyle dediğini nakletmiştir:

-Kurban
bayramında kesilen kurbanın (aynı güne denk gelirse), Akika
kurbanını kesmemiş olanın, Allah Teâlâ’dan Akika
kurbanının da yerine geçmesini ümit ederim.

İsmet
b. İsam başka bir yerde bize şöyle haber verdiğine
göre, Hanbel, Ebu Abdullah’ın şöyle dediğini
nakletmiştir:

–
Eğer Kurban bayramında kurbanını keserse, bu, onun için
Akika kurbanının da yerine geçer.Devamla dedi ki:

– Ebu
Abdullah’ı bir kurbanlık satın aldıktan sonra onu, hem
kendisi, hem de âilesi için kurban olarak keserken gördüm. O
sıralarda oğlu Abdullah henüz küçük çocuktu. Ahmed, bununla hem Akika
kurbanını, hem de Kurban baramında kesilen kurban niyetine
satın almıştı. Kurbanı kestikten sonra etini taksim
etti ve ondan da yedi.” (“Tuhfetu’l-Mevdûd
fî Ahkâmi’l-Mevlûd”)

Bu konuda (38197)
ve (20018) nolu soruların cevaplarına bakabilirsiniz.

Allah Teâlâ
en iyi bilendir.