KASETTEN OKUNAN KUR’AN’I DİNLEMENİN HÜKMÜ

Hamd,
yalnızca Allah’adır.

Daha
önce (88728) nolu sorunun cevabında, ”namaz
dışında okunan Kur’an’ın dinlenmesi” konusunda, âlimler
arasında ihtilaf bulunduğunu söylemiştik. Âlimlerden
kimisi, farz olduğunu, kimisi de müstehap olduğunu beyan
etmişti. Bizim tercihimiz de bu yöndedir. Buna göre; kıraat
banttan ise, onu dinleyip susmak gerekmez.

Değerli
âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn’e -Allah’ın ona rahmet etsin-
şöyle sorulmuştur:

“Kıraati
banttan dinlemenin hükmü ile doğrudan Kur’an okuyan kimsenin kıraati
ile aynı hükümde midir? Hangisini dinlemek farzdır?

Değerli
âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn -Allah’ın ona rahmet etsin- bu soruya
şöyle cevap vermiştir:

“İnsan,
banda kayıt yaptığı zaman, (okuması) bitmiş ve
(okuma) sevabı ve ecri kapanmıştır. Ancak, o kaseti
dinlemek suretiyle ondan istifade edildikçe, bu faydalanma dolayısıyla
ecir almaya devam eder. Dinleme sırasında susma konusuna gelince;
(kasetten, radyo veya tv’den okunan Kur’an’ı dinlemek için) susmak
gerekmez.

İmam
Ahmed, A’raf Sûresi’nin:

وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ
فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ [ سورة الأعراف
الآية:204]

“Öyle ise, Kur’ân
okunduğunda hemen ona kulak verin, susup dinleyin ki merhamet
olunasınız.” (A’raf Sûresi: 204)

Âyeti ile ilgili olarak şöyle
demiştir:

“Bunun
namazdaki kıraatle ilgili olduğu konusunda icma’ vardır. Yani
bu, imamın arkasında bulunan cemaat içindir. Ama yanıbaşında
Kur’an okunuyor ve sen de kendi zikrinle meşgulsen, dinlemen ve susman
gerekli değildir.Sonra bu kasetten Kur’an okuyan kimse, içinde tilâvet
secdesi bulunan bir âyet okursa, sen secde mi edeceksin?

Cevap:
secde etmen gerekmez.”

Birincisi:

Çünkü
o kendisi de secde yapmamaktadır.

Özetle:Kasetten okunan Kur’an’ı dinlemek,
doğrudan doğruya (bir kişi tarafından canlı olarak) okunan
Kur’an’ı dinlemekle aynı değildir. Ayrıca (yerine
göre) kasetten dinlendiğindede doğrudan okuyanın dinlenmesinde de susmak gerekmeyebilir. Çünkü
Allah Teâlâ’nın:

وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ
وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ [ سورة الأعراف
الآية:204]

“Öyle ise, Kur’ân
okunduğunda hemen ona kulak verin, susup dinleyin ki merhamet
olunasınız.” (A’raf Sûresi: 204)

Âyetinin delâleti konusunda, yukarıda
geçtiği üzere:

“Bunun, namazlarda okunan Kur’an için söz
konusu olduğu hususunda icma’ vardır.”

İmam Ahmed İbn Hanbel “Likâ’ât’ül-Babi’l-Meftûh”,
s: 118. Soru no: 4.

İkincisi:

Okuyuşunu
geliştirmek veya ezberini yenilemek maksadıyla, Kur’an okuyan kimse ile
birlikte (kıraati) tekrar etmek, yapılmasında sakınca
olmayan bir davranıştır.

Nitekim
değerli âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn’e:

“Kasetten
kıraat dinlemenin hükmü nedir? A’raf Sûresi: 204. âyetine aykırı
mıdır?
Diye sorulmuş, o da şöyle cevap vermiştir:

“Eğer
ezberlemek için ise, bunda bir sakınca yoktur.Başka maksatla ise,
deriz ki, susmak daha fazîletlidir.”“el-Fetâvâ es-Sülâsiyye”

^[1]

[
سورة القيامة الآية: 16-17 ]

“(Peygamber!) Sana vahyedileni
unutmamak için tekrarlarken hemen anında ezberlemek için dilini
kımıldatma. Çünkü vahyi senin kalbinde toplamak ve onu okutmak
bize âit bir iştir.” (Kıyâmet Sûresi: 16-17)

Âyetlerine
gelince:

Burada
Allah Teâlâ’nın, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’i men
ettiği şey, Cebrâil -aleyhisselâm- tarafından kendisine
öğretilen vahyi ezberleme konusunda acele etmesidir. Yoksa âyette, ezberini
tazelemek veya okuyuşunu düzeltmek maksadıyla olması halinde, Kur’an
okuyan ile birlikte tekrarlamayı yasaklayacak herhangi bir delil yoktur.

Değerli
âlim Muhammed Emin eş-Şenkîtî de -Allah ona rahmet etsin-, Allah Teâlâ’nın:

… وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَى
إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْماً

[
سورة طه من الآية: 114 ]

“(Ey Peygamber!) Sana
vahyedilmesi henüz tamamlanmadan unutma endişesi ile Kur’ân’ı okumada
acele etme ve: Rabbim! Benim ilmimi artır, de!” (Tâ Hâ Sûresi:
114).

Âyeti
ile alakalı olarak şöyle demiştir:

“Cebrail
-aleyhisselâm-, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-’e vahiy getirdiği
zaman her âyeti okur ve
Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem- de Kur’an’ı ezberlemeye olan hassasiyeti
gereğince onu tekrar ederdi.Bu âyette, Allahu Teâlâ, Peygamberini
nasıl davranması gerektiği hususunda yönlendirmektedir.
Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-’i, Kur’an’ı, Cebrail -aleyhisselâm-
ile birlikte ve acele ederek okumaktan men etmiş, aksine Cebrail
-aleyhisselâm- okumayı bitirinceye kadar susması ve dinlemesini,
sonrada kendisinin okumasını emretmiştir. Zira Allah Teâlâ ezberlemesi
için Kur’an’ı ona kolaylaştıracaktır.Burada işaret
edilen anlamı, Allah Teâlâ, başka âyetlerde de
açıklamıştır.

Örneğin
Kıyâmet Sûresi’nde olduğu gibi:

^[2]
[ سورة القيامة الآية: 16-19 ]

“(Peygamber!)
Sana vahyedileni unutmamak için tekrarlarken hemen anında ezberlemek için
dilini kımıldatma. Çünkü vahyi senin kalbinde toplamak ve onu
okutmak bize âit bir iştir. O halde biz, Kur’ân’ı okuduğumuzda, sen de onun okunuşunu
izle. Ayrıca onu açıklamak da bize âit bir iştir.” (Kıyâmet Sûresi: 16-19)

Buhârî, Sahîh’inde şöyle
demektedir:

“Musa
b. İsmail, Ebu Avâne, Musa b. Âişe, Saîd b. Cübeyr ve İbn-i
Abbas -Allah onlardan râzı olsun- yoluyla rivayet ettiğine göre;
Allah Teâlâa’nın:

لَا
تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ [ سورة القيامة الآية: 16 ]

“(Peygamber!)
Sana vahyedileni unutmamak için tekrarlarken hemen anında ezberlemek için
dilini kımıldatma.”
(Kıyâmet
Sûresi: 16)

Âyetiyle
ilgili olarak demiştir ki:

Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-, vahyin korunması hususundaki
aşırı hassasiyeti sebebiyle iki dudağını hareket
ettirirdi.

İbn-i
Abbas -Allah ondan ve babasından râzı olsun- dedi ki:

Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-’in hareket ettirdiği gibi, ben de
size iki dudağımı hareket ettiriyorum.

Saîd
de:

Ben
de, İbn-i Abbas’ı hareket ettirirken gördüğüm gibi iki
dudağımı hareket ettiriyorum, dedi ve iki
dudağını hareket ettirdi.

Bundan
dolayı Allah Teâlâ (Rasûlullah -sallallahu
aleyhi ve sellem-‘e şu âyetleri indirmiştir)::

^[3] [ سورة القيامة الآية: 16-19 ]

“(Peygamber!)
Sana vahyedileni unutmamak için tekrarlarken hemen anında ezberlemek için
dilini kımıldatma. Çünkü vahyi senin kalbinde toplamak ve onu
okutmak bize âit bir iştir. O halde biz, Kur’ân’ı
okuduğumuzda, sen de onun okunuşunu izle. Ayrıca onu
açıklamak da bize âit bir iştir.” (Kıyâmet
Sûresi: 16-19)

Yani,
ayrıca onu(n okunmasını sağlamak da) bizim
görevimizdir. Bundan sonra
Rasûlullah
-sallallahu aleyhi ve sellem-, kendisine Cebrail
-aleyhisselâm- geldiğinde onu dinler, Cebrail -aleyhisselâm- gittiğinde
de, o da(nazil olan âyetleri) onun
okuduğu gibi okurdu.“ (Edvâ’ul-Beyân; c: 4, s: 174).

Allah
Teâlâ en iyi bilendir.

الحاشية السفلية

الحاشية السفلية

↑1	لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ 16 إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ 17
↑2	لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ 16 إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ 17 َإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ18 ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ19
↑3	لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ 16 إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ 17 َإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ18 ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ19