Rükû halinde iken secde yerine bakılacağına dâir delil nedir?

Hamd, yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Sahihsünnette gelen hadisler, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in namazkılarken secde yerine baktığına dâir O’nun sünnetizikredilmiştir. Bu hadisler, genel olarak namazın bütünbölümlerini kapsar. Sanırım bu hadisler, (8580)nolu sorunun cevabında İlmîAraştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komitesi âlimlerininnakledilen görüşlerinin delilleridir.

Budelillerden bazıları şunlardır:

Âişe’den-Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğuna göre oşöyle demiştir:

دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّىاللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْكَعْبَةَ مَا خَلَّفَ بَصَرُهُ مَوْضِعَ سُجُودِهِ حَتَّىخَرَجَ مِنْهَا. [ رواه ابن حبان والحاكم وصححه الألباني في صفة صلاة النبي صلى اللهعليه وسلم ]

“Rasûlullah -sallallahu aleyhive sellem- Kâbe’ye girince, oradan çıkıncaya kadar secde yerinden gözleriniayırmadı.” (İbn-i Hibbân; 4/324. Hâkim; 1/652. Elbânî,”Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘in Namaz KılışŞekli”, adlı kitabında hadisin sahih olduğunubelirtmiştir.))

İmamAbdurrezzak es-San’ânî -Allah ona rahmet etsin- “el-Musannef”adlı kitabında bu konuda seleften gelen eserler zikretmiştir. Bueserlerden bazı şunlardır:

1. EbuKilâbe’den rivâyet olunduğuna göre o şöyle demiştir:

“Müslimb. Yesâr’a: Namazda bakılacak son nokta (sınır) neresidir? Diyesordum.

Bununüzerine dedi ki: Secde ettiği yere bakarsan, bu güzeldir.”

2.İbrahim en-Nehaî’den rivâyetolunduğuna göre o, namaz kılan kimsenin gözlerini secdeyerinden ayırmamasından (başka yere bakmamasından)hoşlanırdı.

3. Muhammedb. Sîrîn’den rivâyet olunduğuna göre o, bir kimsenin (namazkılarken) gözlerini secde yerinin hizâsına dikmesindenhoşlanırdı. (“Abdurrezzak’ın Musannefi”; c: 2, s:163)

İlmî Araştırmalar ve Dâimî Fetvâ Komitesi’nin âlimlerininsöylemiş oldukları şey; Ebu Hanife, Şâfiî ve Ahmedgibi âlimlerin cumhurunun görüşüdür.

Bazıâlimler: “Namaz kılan kimse, teşehhüd halinde iken şehâdetparmağına bakar”diyerekbu yeri yukarıda geçen konunun dışındatutmuşlardır ki, bu istisnânın doğru olduğunu te’yideden sahih sünnetten delil vardır.

NitekimAbdullah b. Zubeyr’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğunagöre o şöyle demiştir:

أَنَّ النَّبِىَّ صَلَّى اللَّهُعَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ إِذَا جَلَسَ فِى الصَّلاَةِ وَضَعَ كَفَّهُ الْيُسْرَى عَلَىفَخِذِهِ الْيُسْرَى، وَكَفَّهُ الْيُمْنَى عَلَى فَخِذِهِ الْيُمْنَى، وَأَشَارَ بِإِصْبُعِهِالسَّبَّابَةِ لاَ يُجَاوِزُ بَصَرُهُ إِشَارَتَهُ. [ رواه أبو داود والنسائيواللفظ له ]

“Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- namazda oturduğuzaman, sol avucunu sol uyluğunun üzerine, sağ avucunu sağ uyluğununüzerine koyar, şehâdet parmağıyla da işâret eder,gözlerini (şehâdet parmağıylayaptığı) işâretten ayırmazdı.” (EbuDavud; hadis no: 990. Nesâî; hadis no: 1275)

Nevevî -Allah ona rahmet etsin- “Sahih-i MüslimŞerhi”; c: 5, s: 81’de hadisin sahih olduğunu belirttikten sonraşöyle demiştir:

“Sünnet olan; (namaz kılan kimsenin)gözlerini şehâdet parmağıyla yaptığıişâretten ayırmamasıdır. Bu konuda Ebu Davud’un sünenindesahih bir hadis vardır.”

Bazı âlimler, AllahTeâlâ’nın:

… فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ…[ سورة البقرة من الآية:144]

“… O halde yüzünü Mescid-iHaram’a doğru çevir…” (Bakara Sûresi: 144)

Emrini,namaz kılan kimsenin, secde yerine değil de önünebakmalıdır, diye belirttikleri görüş, mercuh (tercihedilmeyen) görüştür.

İbn-iKudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Namazkılan kimsenin gözlerini secde yerine dikmesi müstehaptır.Ahmed, Hanbel’den naklettiği rivâyette şöyle demiştir:

-Namazdakihuşû; kişinin gözlerini secde yerine dikmesidir. Bu, Müslim b.Yesâr ve Katâde’den rivâyet edilmiştir.” (“el-Muğnî”;c: 1, s: 370)

İkincisi:

Rükû edenkimsenin (rükûda iken) başını yukarıkaldırmamasının veya yere çok eğmemesinin, aksine sırtıile aynı hizâda bulunmasının müstehap olduğuna dâir sahihsünnetten deliller gelmiştir.

NitekimÂişe’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğunagöre o şöyle demiştir:

^[1] [ رواه مسلم ]

“Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem-namaza tekbir ile, Kur’ân okumaya da ‘Elhamdulillahi Rabbi’l-âlemîn’ (FatihaSûresi) ile başlardı. Rükûavardığı zaman başını ne yukarı kaldırır, nedeaşağı büsbütün eğerdi. Bu ikisininarasında tutardı.” (Müslim; hadis no: 498)

Değerliâlim Muhammed b. Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- rükûun şeklinive rükû eden kimsenin sırtını düz tutmasının müstehapolduğunu açıklarken şöyle demiştir:

“Müellifin:Sırtını düz tutmalıdır” sözünde geçenistivâdan kasıt şudur: Sırtın istivâsı, hem uzunluk,hem yükseklik, hem de inişte olmalıdır. Yani rükûda iken beliniyay haline getirmemeli, belinin ortasını çukur yapmama ve belininön tarafını aşağı eğmemelidir. Aksine belinidüz yapmalıdır. Nitekim Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-‘denböyle gelmiştir. Âişe -Allah ondan râzı olsun-şöyle demiştir:

“…( Rasûlullah -sallallahualeyhi ve sellem-) rükûa vardığı zaman başını neyukarı kaldırır, ne de aşağı büsbütün eğerdi.Bu ikisinin arasında tutardı.” (“eş-Şerhu’l-Mumti'”;c: 3, s: 90)

Allah Teâlâ en iyi bilendir.