Elindeki parayla hac farîzasını mı edâ etsin, yoksa bekâr oğlunu mu evlendirsin?

Hamd,yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Bukimsenin, eğer oğlu evlenme ihtiyacı varsa ve evlilik masraflarınıkarşılamaktan âciz ise, âlimlerin iki görüşünden endoğru olanına göre, oğlunu evlendirmesi gerekir.Zirâ evlenmeihtiyacı, yeme ve içme ihtiyacından daha az bir durumda olmayabilir.Dolayısıyla bu evlenme ihtiyacı, (babanın âilesineharcamakla yükümlü olduğu) farz nafaka sınıfına girer.

el-Merdâvî -Allahona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Birerkeğin; babası, dedesi, çocukları ve torunları gibi,nafakaları kendisine gerekli olan kimselerin, namuslu ve iffetliolmalarını sağlaması (evlendirmesi) onun üzerinefarzdır. Bu,İmam Ahmed’in mezhebinden sahih olarak gelengörüştür.”(el-İnsaf; c:9, s:204)

Değerli âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn-Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“İnsanınevliliğe olan ihtiyacı, bir zorunluluktur. Belki bazen onun yeme veiçmeye olan ihtiyacı gibidir. Bunun içindir ki ilim ehli şöyledemişlerdir:

Nafakasıkendisine gerekli (vâcip) olan kimsenin, evlendirmeye malı yetiyorsa onuevlendirmesi gerekir.Bundan dolayı oğlu evlenme ihtiyacı varsave yanında evlenecek parası da yoksa, babanın onu evlendirmesigerekir. Fakat bazı babaların, gençlik yıllarındakihallerini unutarak oğlu kendisinden evlendirmesini istediğinde ona:Alın terinle kazanıp evlen! Dediğini işittim. Budavranış, câiz değildir ve evlendirmeye gücü yetiyorsa, bunuyapmaması ona haramdır.Gücü yettiği halde oğlunuevlendirmezse, kıyâmet gününde onunla hesaplaşacaktır.”(İslâm’ın Rükünleriyle İlgili Fetvâlar, s: 440-441)

İkincisi:

Babanınsahip olduğu malı (parası) sadece birisine yettiği için babanınhaccı ile oğulun evliliği çakışırsa, oğulunevliliğine bakılır, evlilik şimdi gerekli midir, yoksaertelenebilir mi? Eğer oğul evliliğe ihtiyacı varsa veharama düşmekten korkuyorsa, bu takdirde oğulun evliliği,babanın haccından önce gelir.

Oğulunevliliği, babanın haccından iki konuda önce gelir:

Birincisi:Oğulun evlenmesi ve namusunu harama düşmekten koruması,ertelenmemesi gereken bir durumdur.Hacca gelince, Allah Teâlâ onu kendisinekolay kılıncaya kadar hac ertelenebilir.

İkincisi:Hac, babanın ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin nafakasındanarta kalan mal ile ancak farz olur. Burada babanın bakmakla yükümlüolduğu ve harama düşmemesi için oğlunun evlenmesi gerekli vekaçınılmaz olmuştur.

İbn-iKudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Birkimsenin evlenme ihtiyacı varsa, bekârlık kendisine zor geliyor ve budurumdan endişe ediyorsa, evliliği öne alır. Çünküevlilik bu durumda kendisine farzdır. Evlilikten vazgeçmesi mümkündeğildir. Evlilik onun nafakası gibidir. Eğer bekârlıkkendisine zor gelmiyorsa ve bu durumdan endişe etmiyorsa, haccıöne alır. Çünkü evlilik, bu durumda onun için nâfilehükmündedir. Bu sebeple nâfile olanı, farz olan hacca tercih etmez.”(el-Muğnî, cilt: 5, sayfa: 12)

Bu konudayine İmam Nevevî’nin “el-Mecmû'”, cilt: 7, sayfa: 71’ebakınız

Bu konuda (27120)nolu sorunun cevabına bakabilirsiniz.

Eğeroğulun evlenme ihtiyacı yoksa veya evliliği ertelediğizaman harama düşmekten korkmuyorsa, bu takdirde şimdi evlenmesigerekmez.

Bunagöre hac, babanın üzerine farz olur. Çünkü baba, hemkendisinin, hem de bakmakla yükümlü olduğu kimselerin nafakasındanarta kalan mala sahip olmuştur.

NitekimAllah Teâlâ hac hakkında şöyle buyurmuştur:

.. وَلِلّهِِ عَلَى النَّاسِ حِجُّالْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِيٌّعَنِ الْعَالَمِينَ [ سورة آل عمران من الآية: 97 ]

“Yolunagücü yetenlerin Beytullah’ı haccetmeleri, Allah’ın insanlarüzerindeki bir hakkıdır. Kim de (haccın farz oluşunu) inkâr ederse, bilsin kiAllah, âlemlerden (onun haccından ve diğer amelinden) müstağnîdir.”(Âl-i İmrânSûresi: 97)

Allah Teâlâen iyi bilendir.