Elindeki parayla hac farîzasını mı edâ etsin, yoksa bekâr oğlunu mu evlendirsin?

Hamd,
yalnızca Allah’adır.

Birincisi:

Bu
kimsenin, eğer oğlu evlenme ihtiyacı varsa ve evlilik masraflarını
karşılamaktan âciz ise, âlimlerin iki görüşünden en
doğru olanına göre, oğlunu evlendirmesi gerekir.Zirâ evlenme
ihtiyacı, yeme ve içme ihtiyacından daha az bir durumda olmayabilir.
Dolayısıyla bu evlenme ihtiyacı, (babanın âilesine
harcamakla yükümlü olduğu) farz nafaka sınıfına girer.

el-Merdâvî -Allah
ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Bir
erkeğin; babası, dedesi, çocukları ve torunları gibi,
nafakaları kendisine gerekli olan kimselerin, namuslu ve iffetli
olmalarını sağlaması (evlendirmesi) onun üzerine
farzdır. Bu,İmam Ahmed’in mezhebinden sahih olarak gelen
görüştür.”(el-İnsaf; c:9, s:204)

Değerli âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn
-Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“İnsanın
evliliğe olan ihtiyacı, bir zorunluluktur. Belki bazen onun yeme ve
içmeye olan ihtiyacı gibidir. Bunun içindir ki ilim ehli şöyle
demişlerdir:

Nafakası
kendisine gerekli (vâcip) olan kimsenin, evlendirmeye malı yetiyorsa onu
evlendirmesi gerekir.Bundan dolayı oğlu evlenme ihtiyacı varsa
ve yanında evlenecek parası da yoksa, babanın onu evlendirmesi
gerekir. Fakat bazı babaların, gençlik yıllarındaki
hallerini unutarak oğlu kendisinden evlendirmesini istediğinde ona:
Alın terinle kazanıp evlen! Dediğini işittim. Bu
davranış, câiz değildir ve evlendirmeye gücü yetiyorsa, bunu
yapmaması ona haramdır.Gücü yettiği halde oğlunu
evlendirmezse, kıyâmet gününde onunla hesaplaşacaktır.”
(İslâm’ın Rükünleriyle İlgili Fetvâlar, s: 440-441)

İkincisi:

Babanın
sahip olduğu malı (parası) sadece birisine yettiği için babanın
haccı ile oğulun evliliği çakışırsa, oğulun
evliliğine bakılır, evlilik şimdi gerekli midir, yoksa
ertelenebilir mi? Eğer oğul evliliğe ihtiyacı varsa ve
harama düşmekten korkuyorsa, bu takdirde oğulun evliliği,
babanın haccından önce gelir.

Oğulun
evliliği, babanın haccından iki konuda önce gelir:

Birincisi:
Oğulun evlenmesi ve namusunu harama düşmekten koruması,
ertelenmemesi gereken bir durumdur.Hacca gelince, Allah Teâlâ onu kendisine
kolay kılıncaya kadar hac ertelenebilir.

İkincisi:
Hac, babanın ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin nafakasından
arta kalan mal ile ancak farz olur. Burada babanın bakmakla yükümlü
olduğu ve harama düşmemesi için oğlunun evlenmesi gerekli ve
kaçınılmaz olmuştur.

İbn-i
Kudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Bir
kimsenin evlenme ihtiyacı varsa, bekârlık kendisine zor geliyor ve bu
durumdan endişe ediyorsa, evliliği öne alır. Çünkü
evlilik bu durumda kendisine farzdır. Evlilikten vazgeçmesi mümkün
değildir. Evlilik onun nafakası gibidir. Eğer bekârlık
kendisine zor gelmiyorsa ve bu durumdan endişe etmiyorsa, haccı
öne alır. Çünkü evlilik, bu durumda onun için nâfile
hükmündedir. Bu sebeple nâfile olanı, farz olan hacca tercih etmez.”
(el-Muğnî, cilt: 5, sayfa: 12)

Bu konuda
yine İmam Nevevî’nin “el-Mecmû'”, cilt: 7, sayfa: 71’e
bakınız

Bu konuda (27120)
nolu sorunun cevabına bakabilirsiniz.

Eğer
oğulun evlenme ihtiyacı yoksa veya evliliği ertelediği
zaman harama düşmekten korkmuyorsa, bu takdirde şimdi evlenmesi
gerekmez.

Buna
göre hac, babanın üzerine farz olur. Çünkü baba, hem
kendisinin, hem de bakmakla yükümlü olduğu kimselerin nafakasından
arta kalan mala sahip olmuştur.

Nitekim
Allah Teâlâ hac hakkında şöyle buyurmuştur:

.. وَلِلّهِِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ
الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِيٌّ
عَنِ الْعَالَمِينَ [ سورة آل عمران من الآية: 97 ]

“Yoluna
gücü yetenlerin Beytullah’ı haccetmeleri, Allah’ın insanlar
üzerindeki bir hakkıdır. Kim de (haccın farz oluşunu) inkâr ederse, bilsin ki
Allah, âlemlerden (onun haccından ve diğer amelinden) müstağnîdir.”
(Âl-i İmrân
Sûresi: 97)

Allah Teâlâ
en iyi bilendir.