Karı ile kocayı bir kabirde defnetmek câiz midir?

Hamd,yalnızca Allah’adır.

Şâfiîâlimlerinin çoğunluğu birden fazla ölünün bir kabirdedefnedilmesinin câiz olmadığı görüşüne varmışlardır.Hanbelîlerin bir görüşü de bu doğrultudadır. Ancak(savaştaki ölümler gibi) ölümlerin çoğalması, vebâveya yangın veyahut da boğulma gibi toplu ölümlerin olmasıgibi zarurî hallerde her ölüyü bir kabre defnetmekzorlaştığı zaman, bu takdirde iki veya üç kişiyi birkabirde defnetmek câizdir.Fakat şiddetli zaruret olmadıkça erkeklekadın birarada defnedilemez. Eğer defnedilecek olursa, ikisininarasına bir engel olarak toprak konulmalıdır.

NitekimCâbir b. Abdullah’ın -Allah ondan râzı olsun- rivâyet ettiğihadis buna (yani zarurî hallerde her ölüyü bir kabre defnetmekzorlaştığı için birden fazla ölüyü bir kabirdedefnetmenin câiz olduğuna) delâlet etmiştir.

Câbir b.Abdullah -Allah ondan râzı olsun- şöyle demiştir:

كَانَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَجْمَعُ بَيْنَالرَّجُلَيْنِمِنْ قَتْلَى أُحُدٍ فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ، ثُمَّ يَقُولُ: أَيُّهُمْأَكْثَرُأَخْذًا لِلْقُرْآنِ؟ فَإِذَا أُشِيرَ لَهُ إِلَى أَحَدِهِمَا قَدَّمَهُفِي اللَّحْدِ،وَقَالَ: أَنَا شَهِيدٌ عَلَى هَؤُلَاءِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَأَمَرَبِدَفْنِهِمْفِي دِمَائِهِمْ وَلَمْ يُغَسَّلُوا وَلَمْ يُصَلَّ عَلَيْهِمْ. [ رواه البخاري ]

“Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-Uhud şehitlerini bir kefen içindeiki kişiyi bir kabirekoyarak defnediyor, sonra:

-Hangisidaha çok Kur’an biliyor? diye soruyordu.

İkisinden birisine işaret edilince onu kabrin önkısmına (lahde) yerleştiriyorve: 

-Ben,kıyâmet günü bunlara şahidim, diyordu.

Uhud şehitlerini, yıkattırmadankanlarıyladefnedilmeleriniemretmiş, cenâze namazları kılınmamıştı.” (Buhârî,hadis no: 1343)

Hişam b.Âmir’den -Allah ondan râzı olsun- rivâyet olunduğunagöre o şöyle demiştir:

^[1] [ رواه النسائي واللفظ لهوالترمذي وأبو داود صححه الألباني في صحيح النسائي ]

“Uhud savaşından sonraRasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-‘e şikâyette bulunduk ve dedik ki:

-Ey Allah’ın elçisi! Herölen insan (her şehit) için birkabir kazımak bize çok zordur. Bunun üzerine Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöylebuyurdu:

-Kabri derin ve güzelkazıyın.İki veya üç kişiyi bir kabre defnedin.

Sahâbe:

-Ey Allah’ın elçisi!Defnederken kimi öne alalım? Diye sordular.

Rasûlullah-sallallahu aleyhi ve sellem- buyurduki:

– Defnederken Kur’ân’ı ençok bileni öne alın.

Hişam b.Âmir şöyle dedi:

-(Babam da bu savaşta şehit olmuştu) da o bir kabirde üçkişinin üçüncüsü olarak defnedildi.” (Nesâî, hadis no: 2010.Lafız Nesâî’ye âittir. Tirmizî, hadis no. 1713. Ebû Dâvûd, hadis no: 3215.Elbânî, Sahih-i Nesâî’de hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.)

İmamNevevî -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Zaruretolmadan iki erkeğin veya iki kadının bir kabirde defnedilmesicâiz değildir. İmam Serahsî de bunun câizolmadığını beyan etmiştir.

Şâfiîâlimlerinin çoğunun görüşü şu şekildedir: Musannifin (yaniMuhezzeb kitabının yazarı Ebu İshak İbrahimeş-Şîrâzî’nin) sözü gibi, iki kişi bir kabirde defnedilmez.Bir grup âlim, iki kişinin bir kabirde defnedilmemesinin müstehapolduğunu beyan etmiştir. Ancak (savaştaki ölümler gibi)ölenler çoğalırsa veya veba hastalığı gibi birhastalıkta veya depremde veyahut toplu boğulma gibi durumlardaölenler çok olur ve her ölüyü bir kabirde defnetmekzorlaşırsa, -yukarıda zikredilen Uhud şehitlerihakkındaki hadis gereği zaruretin durumuna göre- iki veya üçveyahut daha fazla kişiyi bir kabirde defnetmek câiz olur.

Ashâbımız(Şâfiî âlimleri) şöyle demişlerdir:

Böyledurumda en fazîletli olanı kıbleye (lahde) konulur. Eğerölenler erkek, çocuk ve kadın olmak üzere üç kişi olursa,önce erkek kıbleye konulur, sonra çocuk, sonra erkeklik vekadınlık uzvu birlikte olan Hünsa, daha sonra da kadın kabre konulur.

Ashâbımızyine şöyle demişlerdir:

Evlatdaha fazîletli olsa bile, babanın saygınlığındandolayı baba, oğlundan önce kıbleye konur. Aynışekilde anne de kızından önce kıbleye konur. Zaruretolduğundan emîn olunmadıkça kadınla erkeği aynıkabirde defnetmek câiz değildir. Eğer zaruret olduğundan emînolunursa, bu takdirde erkekle kadının arasına engel olmasıiçin toprak konularak aynı kabirde defnedilmesinin câiz olduğundaihtilaf yoktur. Bu durumda erkek, kadının oğlu olsa bile erkeköne alınıp kıbleye konur.” (“el-Mecmû’Şerhu’l-Muhezzeb”, c: 5, s: 247)

Bazıilim ehli, birden fazla kişinin bir kabirde defnedilmesinin sadece mekruholduğu görüşüne varmıştır. Bu ise, Mâlikîmezhebinin görüşüdür. Ayrıca İmam Ahmed’in de ikigörüşünden birisidir. Şeyhulislâm İbn-i Teymiyye de -Allahona rahmet etsin- bu görüşü tercih etmiştir.

Bu konudadaha detaylı bilgi için bkz: “el-İnsâf”, c: 2, s: 551.Muhammed b. Abdullah el-Harşî, “Şerhu Muhtasar Halil”, c:2, s: 134.

Başkaâlimler ise, birden fazla kişinin aynı kabirde defnedilmesinin mekruholmadığı görüşüne varmışlar veşöyle demişlerdir: “Eğer bu terk edilirse, sadece dahafazîletlidir.”

Değerliâlim Muhammed b. Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- bu konudaşöyle demiştir:

“Banagöre bu konuda en tercihli görüş, tıpkıŞeyhulislâm İbn-i Teymiyye’nin tercih ettiği orta yol olangörüştür ki, o da bunu mekruh gören görüştür.Eğerdaha önce birisidefnedilmişve o kimse kabrinde yer etmişse, o daha hak sahibidir. Bu durumda ikincibir kişi onun üzerine defnedilmez. Ancak çok zaruri bir durum olursa, butakdirde onun üzerine başka birisi defnedilebilir.”(“eş-Şerhu’l-Mumti'”, c: 5, s: 369)

Allah Teâlâen iyi bilendir.