Farz haccı mı edâ etsin yoksa elindeki malı, sadaka olarak fakir komşusuna mı versin?

Hamd,
yalnızca Allah’adır.

İlim
ehlinin çoğunluğu, haccın, gücü yeten herkesin derhal yerine
getirilmesi gereken bir farz olduğu görüşüne
varmışlardır.

İbn-i
Kudâme -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle demiştir:

“Kendisine
hac farz olan ve haccı edâ etmeye imkân bulan kimsenin, onu derhal yerine
getirmesi gerekir.Haccı geciktirmesi veya ertelemesi câiz değildir.
Ebu Hanife ve Mâlik böyle demişlerdir.

Nitekim
Allah Teâlâ hac hakkında şöyle buyurmuştur:

.. وَلِلّهِِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ
الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِيٌّ
عَنِ الْعَالَمِينَ [ سورة آل عمران من الآية: 97 ]

“Yoluna gücü yetenlerin Beytullah’ı
haccetmeleri, Allah’ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır. Kim de (haccın farz oluşunu) inkâr
ederse, bilsin ki Allah, âlemlerden (onun haccından ve diğer
amelinden) müstağnîdir.”  (Âl-i İmrân Sûresi: 97)” (el-Muğnî,
cilt: 3, sayfa: 212)

Âyette
geçen “gücü yetmek/istitâe” lafzından kasıt; bedensel ve
mâli açıdan güç yetirmektir.

İlmî
Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi’nin fetvâlarında
şöyle gelmiştir:

“Hac
için güç yetirmekten kasıt; bedensel açıdan sağlıklı
olması, Beytullah’a kendisini ulaştıracak uçak veya araba veya
herhangi bir binek veyahut da durumuna göre yol ücreti gibi, ulaşım
imkânına sahip olması, gidiş ve geliş sırasında
kendisine yetecek yiyeceğe sahip olması, bütün bunların da
hacdan dönünceye kadar nafakaları kendisine âit olan kimselerin nafakalarından
arta kalan malla olması ve kadın ise, hac veya umre yolculuğu
sırasında onunla birlikte kocası veya mahreminin
olmasıdır.” (İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî
Komitesi Fetvâları; c: 11, s: 30)

Değerli
âlim Muhammed b. Salih el-Useymîn -Allah ona rahmet etsin- bu konuda
şöyle demiştir:

“Güç
yetirmek iki türlüdür:Bedensel ve mâli yönden güç yetirmektir. Mâli
yönden güç yetirmek, haccın farz olmasının bir şartıdır.
Bedensel yönden güç yetirmek ise, haccın edâsının bir şartıdır.”
(Aylık Görüşme; c: 1, s: 391)

Buna
göre siz, gücünüz yettiğinden dolayı haccı edâ etmeniz size
farz-ı ayındır. Farz-ı ayın, fakir olan komşunuza
tasaddukta bulunmanızdan önce gelir. Çünkü fakir olan
komşunuz, nafakası size âit olan kimselerden değildir. Sizin bu
durumda ona sadaka vermeniz, nâfile babındandır. Farz ise, nâfileden
önce gelir.

Şeyhulislâm
İbn-i Teymiyye -Allah ona rahmet etsin- bu konuda şöyle
demiştir:

“Meşrû
bir şekilde haccı edâ etmek, farz olmayan sadakadan daha
fazîletlidir.

Eğer
bir kimsenin muhtaç olan akrabaları veya nafaka vermek zorunda
olduğunuz fakirler varsa, bu takdirde onlara sadaka vermek (tasaddukta
bulunmak) daha fazîletlidir.

Eğer
ikisi de nâfile ise, bu takdirde hac daha fazîletlidir.Çünkü hac, hem
bedensel, hem de mâli bir ibâdettir.” (el-İhtiyârât; s: 116)

Allah Teâlâ
en iyi bilendir.

Bu konuda (83191)
ve (106555) nolu soruların cevaplarına bakabilirsiniz.